Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Bardzo dobra pozycja, ale... zdecydowanie nie przeznaczona dla czytelników szukających historii spod znaku "101 ciekawostek o...". Ciekawostki owszem, występują tutaj - licznie - jednak poziom zaczepienia tematu sugeruje, że odbiorcami są osoby nieco bardziej zainteresowane czy to architekturą czy urbanistyką. Innymi słowy, próżno tutaj szukać pogawędek o tym z ilu cegieł zbudowano budynek X oraz ile piwa wypito przy projektowaniu budynku Y. Słowo architekta to rzecz o architekturze i urbanistyce w Polsce Ludowej. Lata 1945 - 1989 ciągle jeszcze traktujemy jak wydłużoną pauzę pomiędzy czymś a czymś, albo odwrotnie: skrajnie negatywnie czy pozytywnie. Faktem jest, że Polska po drugiej wojnie światowej była rozległym rumowiskiem i jakoś trzeba ją było odbudować, w wielu przypadkach praktycznie od zera - tutaj wkracza Polska Ludowa, której władze zostały nam wprawdzie narzucone (wszak przyjechały na radzieckich czołgach),ale nie miały innego wyjścia, jak priorytetowo potraktować szeroką odbudowę kraju. I czy to nam się podoba czy nie, komunistom zawdzięczamy stworzenie zrębów nowoczesnego kraju (ze wszelkimi wliczonymi w cenę bolączkami). Co gorsza: nawet jeśli się to nam nie podoba, to odwalili kawał dobrej roboty - czasami też wybitnie złej. Kojarzymy zapewne stare, propagandowe filmiki z uśmiechniętymi panami w fikuśnych czapkach, którzy z wielką dumą podawali sobie cegły i za ich pomocą wznosili coraz to nowe gmachy. Aby jednak owi lokalni macho (i cegły) weszli do gry musiało się podziać wiele rzeczy. Urbaniści musieli wytyczyć plany dzielnic i miast, a architekci do spółki z konstruktorami musieli zaprojektować konkretne budynki. Dzisiaj możemy mieć problem z wyobrażeniem sobie ogromu tej pracy, a przecież była ona do zrobienia na już, czy wręcz na wczoraj. To chyba dobry moment by zatrzymać się i zadać kilka pytań - zbiegiem okoliczności są to pytania na które odpowiada Błażej Ciarkowski. Kto się tym wszystkim zajmował? Skąd wywodzili się ludzie, którzy dawali kształt inwestycjom Polski Ludowej? Jak przebiegały prace nad najbardziej spektakularnymi projektami? Jak bardzo architektura PRLu była upolityczniona? Czy architekci byli funkcjonariuszami partyjnymi? Czy się lubili? Jakie style architektoniczne dominowały w Polsce Ludowej i czemu wbrew obiegowej opinii nie był to realizm socjalistyczny? Jak wyglądała jakość polskiej architektury i urbanistyki na tle zachodniego świata? Książka zbudowana jest nieco chaotycznie - i to może być główny w stosunku do niej zarzut - mnie osobiście brakowało w niej przewodniej struktury opowieści. Miałem wrażenie, że autor gawędzi z nami, przechodząc płynnie z jednego wątku w drugi. Z drugiej strony może wina leży po stronie ebooka - w takiej formie czytałem to dzieło, a ebook, obok wszystkich oczywistych korzyści ma tę wadę, że książki nie widać, podziały na rozdziały, księgi itd są bardziej wirtualne. Niemniej jednak faktem jest, że pan Ciarkowski wtłoczył w Słowo architekta ogrom interesującej wiedzy. Jest tutaj morze informacji o samych architektach i urbanistach, są przykłady konkretnych budowli - zarówno tych zapomnianych, jak i ciągle jeszcze pamiętanych. Autor poświęca też uwagę większym założeniom urbanistycznym mówiąc o całych dzielnicach. Odniosłem wrażenie, że autor podchodzi do tematu obiektywnie, próbując starannie odsiać złote samorodki z komunistycznego błota i podkreślając, że krytykowanie w czambuł całej Polski Ludowej nie ma sensu: wszak była to taka ojczyzna, jaką mogli mieć ludzie wtedy żyjący i ludzie Ci potrafili poświęcić jej swój wysiłek i swoje umiejętności, nierzadko z doskonałym skutkiem dla ludności.