Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Proust od kuchni w dosłownym znaczeniu. Wieloletnia służba u pisarza jest osnową wspomnień jego gosposi Céleste Albaret. Znajdziemy tu prócz nico nużących codzienności opowieść, która snuje się wokół małych rzeczy, warunków Jego pisarstwa - a było ich niemało. Widzimy jej oczami, jego dobroduszność, prostotę nawyków, ale nie wchodzimy w jego bliższy krąg. Proust wielokrotnie namawiał gospodynię, aby pisała dziennik i wieszczył, że wielu będzie ją o niego pytać po jego śmierci. Wielka szkoda, że te wspomnienia powstały wiele lat później. W wersji narracyjnej opowieść jest przyzwoicie skonstruowana, ma jednak swoje mielizny : 1) wyraźny jest brak szczerych wrażeń, bo zamiast nich otrzymujemy "poprawną" Céleste, 2) autorka nie próbuje stawiać pytań, nie ma wątpliwości, wyraźnie "wszystko rozumie". Z drugiej strony obserwujemy jak Pani Albaret zrasta się z mieszkaniem, Proustem i jego życzeniami. Jak wytrwale znosi jego kaprysy, jak nie ma nigdy "po prostu dość". W obliczu jego śmierci i po niej staje się niemal członkiem rodziny. Co to wszystko może oznaczać? Mam wrażenie, że ogromny szacunek, przykrył pęd ku szczerej wypowiedzi, nie mówiąc już o niedyskrecji. Gdy już odszedł, Céleste widzi wystawę księgarni na ulicy Hamelin a na niej książki Pana Prousta. Całość wieńczy cytat o śmierci pisarza Bergotte... Podsumowując. Wspomnienia interesujące dla miłośników, dla pozostałych za dużo tu "dobrej duszy".