Głównym bohaterem jest Mark. Mark jest marsonautą, jednym z sześciorga członków załogi Aresa III, która ląduje na Czerwonej planecie, by ją badać. Bardzo szybko w ich habitat uderza jednak potężna burza piaskowa, o sile wyższej, niż wszelkie przewidziane wcześniej graniczne wartości. Pada rozkaz ewakuacji. W trakcie przejścia z habitatu do MAV (rakieta, którą załoga miała odlecieć) Mark zostaje uderzony fragmentem anteny i znika reszcie z oczy. Odczyty skafandra mówią, że nie żyje. Załoga odlatuje.

Mark, jak się domyślacie, przeżył jednak – ten sam fragment anteny, który go trafił i przebił jego skafander uszczelnił go, z niemałą pomocą krwi samego poszkodowanego. Pechowo trafił jednak w biomonitor, co zmyliło kolegów i koleżanki marsonauty. Przez to wszystko książka zaczyna się od słów:

Trudno się nie zgodzić. Został sam, ranny, na innej planecie, bez możliwości kontaktu z Ziemią czy swoją załogą (pamiętacie, że uderzył go fragment anteny?), w habitacie, który został zaprojektowany do wytrwania miesiąca, z jedzeniem dla 6 osób, co pozwoli mu przetrwać około roku, czyli mniej więcej 3 lata mniej, niż będzie musiał czekać na przylot następnej misji na Marsa, a więc i na ratunek. Prawda, że ma przesrane?

Na szczęście Mark to botanik, a także niezwykle tęgi umysł, taki kosmiczny McGywer, który co chwilę zaskakuje czytelników swoją zaradnością i pomysłowością, jeżeli chodzi o wykorzystywanie tego, co ma pod ręką, by zbudować coś innego, czego potrzebuje. Tu właśnie imponuje Weir – wszystko to opiera się na dogłębnym studiowaniu procedur NASA, znajomości ich sprzętów, przez co autor mógł symulować najbardziej prawdopodobne środowisko i sytuacje, i w nich umieszczać swojego bohatera. Czapki z głów! (W zasadzie „Marsjanin” to przez to niemalże nie SF, bo wprawdzie ludzie lecą na Marsa, ale wszystko opiera się na autentycznych planach NASA, Weir nie używał też żadnej technologii, która dzisiaj nie istnieje.)

To wszystko to wstęp. Reszta powieści to zapis walki niestrudzonego i pomysłowego Marka o przetrwanie, jego kolejnych kłopotów, niezwykłych pomysłów, a także świadectwo niesamowitego poczucia humoru marsonauty. To trzeba podkreślić: Weir wykreował bohatera, którego trzeba pokochać, z którym chce się spędzać czas, bo to po prostu niesamowicie zabawny gość, potrafiący żartować ze wszystkiego, do tego wspaniale operujący popkulturą (spoiler: w pewnym momencie lata jak Iron Man, zostaje też kosmicznym piratem). Próbkę tego znajdziecie w przygotowanych w ramach promocji filmu materiałach wideo na kanale Ares: live. Warto się im przyjrzeć – to pomysłowe, bardzo dobrze zrealizowane filmiki. Ten zatytułowany „Our Greatest Adventure”, z Neilem deGrasse Tysononem, nagrali zresztą Polacy ze studia Juice.

Właśnie, film. „Marsjanin” to ekranizacja wyjątkowo wierna, trzymająca się książki we wszystkich kluczowych momentach (przynajmniej na gorąco, po jednym seansie, nie byłem w stanie wyłapać żadnej zmiany). Cięcia były, jasne, tego nie da się uniknąć – powieść to zapis majsterkowania, co w filmie nie mogłoby się sprawdzić, bo zabijałoby tempo. Wiele z niezwykłych pomysłów Marka zostaje więc albo wyciętych albo ich rola zredukowana (grzejnik-reaktor), wycięto też niektóre z poważniejszych problemów, jakie miał bohater – pewnie dlatego, że gdyby chcieć pokazać je wszystkie, film byłby pod tym względem zbyt gęsty, wyglądałby jak jakiś odcinek serialu Benny’ego Hilla. W książce jest na to miejsce, tu nie.

Zostało jednak miejsce na najlepsze żarty, na pokazanie zarówno Marka, jak i wcale nie tak ograniczonego wątku ziemskiego, na ujęcia przepięknie zaprojektowanego Aresa III. I wreszcie na żart z Seanem Beanem: ten aktor został zatrudniony dla jednego gagu, to pewne – na pewno rozpoznacie, którego. Trochę też umniejszałem rolę Ridleya Scotta, bo prawdą jest, że Weir dał mu bardzo dobry materiał, ale też prawda jest taka, że to od reżysera zależało, jak go przenieść na ekran i jak – przy tylu cięciach – zachować idealne proporcje między komedią a akcją i skokami napięcia, których nie brakuje. Scott zadbał też o to, by „Marsjanin” był jednym z piękniejszych wizualnie filmów tego roku.

Chyba więc wszyscy wygrywają. Scott bo wreszcie nakręcił film, na który wszyscy nie będą kręcić nosem, może wręcz odrobinę wybaczymy mu „Prometeusza” (chyba jednak mało prawdopodobne). Fani książki, bo dostali wierną ekranizację, nakręconą tak dobrze, jak to było możliwe. I wreszcie ci, którzy oryginału nie znają – film pomija tyle wątków, że śmiało możecie sięgać po seansie po powieść i wciąż będziecie odkrywać coś nowego. Warto więc poznać „Marsjanina”, w obu odsłonach.

Książka Marsjanin ukazała się nakładem wydawnictwa Muza, pod patronatem serwisu lubimyczytać.pl.