Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Pod koniec 2022 roku został udostępniony do powszechnego użytku ChatGPT, usługa sztucznej inteligencji bazująca na modelu językowym. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że był to przełomowy moment, gdyż jakkolwiek sama idea AI nie jest nowa, to możliwości ChatGPT wywołały powszechne poruszenie, zaś zagadnienie sztucznej inteligencji stało się jednym z wiodących tematów w dyskusji publicznej.

Okazuje się jednak, że ten temat został już wcześniej wykorzystany przez Bohdana Szymczaka do stworzenia futurologicznej powieści science fiction zatytułowanej e-Ziemia. Autor poszedł w swoich rozważaniach zdecydowanie dalej i przedstawił wizję przyszłości Ziemi, w której funkcjonuje samoświadoma sztuczna inteligencja, którą autor określa mianem superinteligencji. Szymczak dokonuje konfrontacji ludzkości z wielokrotnie przewyższającym ją sztucznym umysłem. Myliłby się jednak ten, kto wyobraża sobie od razu sceny rodem z Terminatora i oczekuje fabuły będącej kalką licznych scenariuszy filmów, w których ludzie toczą bohaterską walkę z maszynami, wcześniej lekkomyślnie przez nich stworzonymi.

Lektura e-Ziemi przekonuje, że taka konfrontacja będzie przebiegać całkiem inaczej i z pewnością nie przybierze kształtu otwartej walki. Autor pokazuje relację ludzi i sztucznego umysłu, którego potencjał zostaje wykorzystany do stworzenia na Ziemi warunków, o jakich dziś można tylko marzyć. W ten sposób powstaje e-Ziemia, wydawać by się mogło, najlepsze miejsce do życia. Żeby nie zdradzać szczegółów, napiszę jedynie, że efekt końcowy okaże się dla czytelnika zaskakujący, ale co ważne, niezwykle sugestywny i przekonujący.

Pisarz pokazał już w swoich poprzednich książkach, że pod warstwą lekko przyswajalnej fabuły kryją się zdecydowanie głębsze treści. Nie inaczej jest też w przypadku e-Ziemi. W tym pozornie idyllicznym świecie kończy się czas ludzi, o czym dowiadujemy się na samym początku, ale żeby zrozumieć powód tego stanu trzeba uważnie przeczytać powieść do końca. Tylko wtedy czytelnik jest w stanie odkryć subtelną interakcję superinteligencji z ludzkim społeczeństwem, na skutek której zachodzą w nim zmiany trudne do zrozumienia z dzisiejszej perspektywy.

Siłą książki jest również przedstawienie szerokiej gamy problemów, od pokazania genezy powstania sztucznego umysłu, poprzez rozważania o wyznawanym przez niego systemie wartości, aż do nowatorskiego spojrzenia na zagadnienia ewolucji. Chociaż temat AI jest wiodący, to jednak jest to książka o ludziach, ich problemach i zmianach społecznych, które są pokłosiem rozwoju technologii. Nasuwa się tu porównanie z lemowskim Golemem XIV i to porównanie e-Ziemia wygrywa. Dzieje się tak nie tylko ze względu na odstęp czasu pomiędzy tymi książkami, ale chyba przede wszystkim dlatego, że autor e-Ziemi jest profesjonalnym informatykiem i pisze o sprawach, które są mu po prostu znane. Pisarz uniknął również pułapki wcielenia się w rolę superinteligencji, słusznie przyjmując, że dla ludzkiego umysłu jest to zadanie niewykonalne. Zainteresowanych odsyłam tu do mojej recenzji Golema XIV (https://lubimyczytac.pl/ksiazka/golem-xiv/opinia/58607830).

Fabuła powieści e-Ziemia jest złożona i angażuje uwagę czytelnika od pierwszej do ostatniej strony. Główny wątek, w którym poznajemy nowy świat, przeplata się z przygodami bohaterów w Kosmosie i na Ziemi, okraszonymi problemami psychologicznymi niebanalnie przedstawionych postaci i nieuniknionym wątkiem miłosnym.

Formalnie e-Ziemia kontynuuje przygody bohaterów powieści Pusta Ziemia rozpoczynając się w miejscu, w którym ta wcześniejsza się kończy. Autor wtrącił niezbędną retrospekcję, która powoduje, że e-Ziemię można czytać jako samodzielną książkę, zaś ci czytelnicy którzy wcześniej poznali Pustą Ziemię z przyjemnością zapoznają się z dalszymi losami bohaterów i zweryfikują własne wyobrażenie z koncepcją autora.

Szymczak wysoko postawił poprzeczkę w swoich poprzednich książkach. E-Ziemia, moim zdaniem, przekroczyła i ten próg. To świetnie przemyślana i bardzo sprawnie napisana powieść, i podobnie jak poprzednie książki autora wybija się znacząco na obecnym rynku fantastyki naukowej. W zasadzie nie ma dla niej konkurencji.

Mój niepokój budzi autorska wizja przyszłości, która w części już sprawdziła się po wydaniu książki, a na naszych oczach może wypełnić się w całości. Autor zadedykował powieść superinteligencji, jednocześnie zaznaczając „o ile zaistnieje…”. Ten powątpiewający ton wydaje się jeszcze bardziej intrygujący.

E-Ziemia należy do książek, które doskonale wpisują się w teraźniejszość. Chociaż akcja dzieje się pozornie w odległej przyszłości, to moim zdaniem prognozuje nieodległe czasy. Przeznaczona dla inteligentnego i wymagającego czytelnika jest zdecydowanie warta przeczytania i długiej chwili refleksji po lekturze.

Pod koniec 2022 roku został udostępniony do powszechnego użytku ChatGPT, usługa sztucznej inteligencji bazująca na modelu językowym. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że był to przełomowy moment, gdyż jakkolwiek sama idea AI nie jest nowa, to możliwości ChatGPT wywołały powszechne poruszenie, zaś zagadnienie sztucznej inteligencji stało się jednym z wiodących tematów w...

Jak przekazać swoją opinię o otaczającej rzeczywistości w totalitarnym państwie, w którym każdy opozycyjny głos naraża jego wyraziciela na długoletni pobyt w obozie karnym?
Bracia Strugaccy zastosowali zabieg stosowany również przez innych pisarzy. Spróbowali swoje myśli zakamuflować otoczką fantastyki. W przypadku „Bajki o trójce”, satyryczna krytyka radzieckiego systemu społecznego nie zdołała jednak przebić się przez mur cenzorski i książka trafiła do szerszego grona czytelników dopiero w czasach pierestrojki.
Akcja książki toczy się w rzeczywistości wykreowanej wcześniej w powieści „Poniedziałek zaczyna się w sobotę”, z którą łączą ją również postaci bohaterów. Nie dorównuje jednak, niestety, pierwowzorowi. Brak tu wcześniejszego polotu i lekkości pióra. Pomysły autorów również nie są równie oryginalne.
Nie ulega wątpliwości, że wydźwięk dzieła Strugackich był zdecydowanie mocniejszy w czasach, gdy książka powstała, a dziś może stanowić jedynie satyryczny zapis dawno minionych czasów państwa radzieckiego. Dla młodego czytelnika nieznającego komunistycznej rzeczywistości może być wręcz niezrozumiała.
„Bajka o trójce” znajdzie uznanie w oczach miłośników prozy Strugackich i wszystkich tych, którzy chcieliby wczuć się w atmosferę realiów ZSRR lat sześćdziesiątych XX wieku pokazaną w baśniowym, fantastycznym wydaniu. Tej grupie czytelników książkę zdecydowanie polecam.

Jak przekazać swoją opinię o otaczającej rzeczywistości w totalitarnym państwie, w którym każdy opozycyjny głos naraża jego wyraziciela na długoletni pobyt w obozie karnym?
Bracia Strugaccy zastosowali zabieg stosowany również przez innych pisarzy. Spróbowali swoje myśli zakamuflować otoczką fantastyki. W przypadku „Bajki o trójce”, satyryczna krytyka radzieckiego systemu...

To nie jest książka dla osób wrażliwych, których wyobraźnia inspirowana treścią może doprowadzić do stanu bliskiego omdlenia. Jest w tym zdaniu sporo celowej przesady, ale w ten sposób chcę podkreślić sugestywność przekazu i dramatyzm, a wręcz drastyczność opisywanych scen.

Dzisiaj nie sposób zaakceptować bólu, podobnie jak niemożności wykonania udanej interwencji chirurgicznej. Anestezja i zaawansowane techniki chirurgiczne ratujące życie są dla nas oczywiste i naturalne, a wszystkie przypadki nieudanych operacji budzą sprzeciw i nierzadko prowadzą do działań odszkodowawczych od szpitali. Przypadki śmiertelne, szczególnie w sytuacji drobnych zabiegów są niemal całkowicie wykluczone. Wciąż jeszcze medycyna jest bezradna wobec niektórych przypadków, ale zdecydowana większość zabiegów kończy się sukcesem, zaś cierpienie pacjenta jest zredukowane do minimum.

Książka sięga jednak do czasów, kiedy wszystkie operacje wykonywane były bez znieczulenia, które pojawiło się w użyciu dopiero w połowie XIX wieku. Nie znano aseptyki i wszystkie te czynniki powodowały, że szanse na przeżycia operacji przez pacjenta były znikome, a cały zabieg był okupiony wielkim cierpieniem.
Stulecie chirurgów opisuje drogę, jaką ta dziedzina medycyny przeszła do czasów współczesnych. Pokazuje próby, w większości nieudane, ale przynoszące stopniowy postęp, dzięki którym chirurgia rozwijała się, czyniąc stopniowe postępy. Wiedza przychodziła powoli i stopniowo za cenę śmierci wielkiej rzeszy chorych i niewielkiej garstki uratowanych.

To nie jest książka wyłącznie dla studentów medycyny, chociaż dla nich powinna być lekturą obowiązkową. To książka, którą z zainteresowaniem przeczyta każdy, kto chce poznać historię rozwoju tej gałęzi medycyny. Gwarantuję, że po jej lekturze spojrzenie na współczesną chirurgię stanie się pełniejsze, a każdy pacjent oddziału chirurgicznego z mniejszymi obawami będzie czekał na stole operacyjnym na chwilę, gdy na czas zabiegu „zgaśnie światło”.

To nie jest książka dla osób wrażliwych, których wyobraźnia inspirowana treścią może doprowadzić do stanu bliskiego omdlenia. Jest w tym zdaniu sporo celowej przesady, ale w ten sposób chcę podkreślić sugestywność przekazu i dramatyzm, a wręcz drastyczność opisywanych scen.

Dzisiaj nie sposób zaakceptować bólu, podobnie jak niemożności wykonania udanej interwencji...