Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Historia tej książki jest bardzo tajemnicza. Paweł Wiederman pisał ją w przedziale czasowym 12.1943 - 07.1944. Był Żydem, mieszkańcem getta w Sosnowcu. Przeżył wojnę (jego żona i syn zginęli w Auschwitz, wraz z większością mieszkańców getta) i wydał tę książkę w Monachium w 1948 roku. Została tylko raz wydana i, jak mówi Wikipedia, nigdy nie była wznawiana. Jest rarytasem, na świecie jest podobno siedemnaście egzemplarzy, w Polsce dosłownie jeden.
Powieść przedstawia ostatni rok istnienia gminy żydowskiej, autor był wysokim urzędnikiem jednego z urzędów, a głównym bohaterem jest tzw. Leiter, czyli przywódca tej gminy Mojżesz Merin. Wraz ze swoimi zastępcami, Fanny Czarną, oraz niejakim Śmietaną (wszyscy byli Żydami) realizują politykę pełnej współpracy z władzami niemieckimi aż do samego końca. Autor wprost oskarża Merina o kolaborację i megalomanię, Leiter dla swoich celów i ambicji organizuje łapanki i za pomocą kłamstw, oraz manipulacji wyciąga z przerażonych podwładnych ostatnie pieniądze mamiąc ich co chwila zapewnieniami o możliwości ratunku. Ludzie głodują, a ich władze opływają w luksusy, mają w bród pożywienia. Merin, Czarna i Śmietana kończą podobnie jak Chaim Rumkowski, przywódca getta w Łodzi - zostają pod koniec zamordowani w Auschwitz.

W powieści sporo jest wstrząsających opisów: milicji żydowskiej, która bezwzględnie zapędza całe rodziny do miejsca zbiórek, powszechnego łapówkarstwa, oraz szmalcowników żydowskich wydających własnych sąsiadów. Merin wymyślił wiele sposobów mających na celu zachęcenie mieszkańców do oddawania złota, zgłaszania się na miejsce wywózki, do samego końca oszukując ich że jadą w inne miejsce przesiedlenia. Często posuwał się do sztuczki polegającej wysyłaniu przodem na plac wysokich urzędników gminy wraz rodzinami, dla uspokojenia pozostałych że nic im nie grozi. Kiedy spędzono na miejsce zbiórki odpowiednią, ustaloną ilość Żydów, urzędnicy ci wraz z rodzinami byli wypuszczani, a reszta jechała wprost do obozu zagłady. Rekordem Merina było zwabienie na stadion 50 tyś. Żydów na rzekomą akcję podbijania nowych dowodów. Wszystkich trzymano 2 dni na stadionie w upale (przy pomocy gestapo i milicji żydowskiej), a następnie 30 tyś pojechało do Auschwitz.
Smutna jest ta opowieść, powinna dać do myślenia zwłaszcza tym, którzy ochoczo oskarżają Polaków o współudział w Holocauście. Wiederman prawie w ogóle nie pisze o Polakach, a już ani razu nie wspomina o pomocy Niemcom w tych bandyckich akcjach (ani razu nie ma tu polskiej granatowej policji). Za to na każdym kroku wypomina swoim współbraciom podłe zachowanie.

Historia tej książki jest bardzo tajemnicza. Paweł Wiederman pisał ją w przedziale czasowym 12.1943 - 07.1944. Był Żydem, mieszkańcem getta w Sosnowcu. Przeżył wojnę (jego żona i syn zginęli w Auschwitz, wraz z większością mieszkańców getta) i wydał tę książkę w Monachium w 1948 roku. Zost...

Rozwiń Zwiń