Podczas gdy większość uczniów z niecierpliwością czeka na koniec ostatniej lekcji przed przerwą świąteczną, szesnastoletnia Ada z niepokojem myśli o spędzeniu z ojcem ich pierwszych świąt po śmierci matki. Niepokojem napawa ją też zapowiedziany przez nauczycielkę projekt polegający na zebraniu historii swojej rodziny. Tymczasem Ada nie zna swoich cypryjskich krewnych, żyjących w podzielonej grecko-tureckim konfliktem Nikozji. W tej jedynej podzielonej stolicy na świecie doszło do wydarzeń, o których nikt nie chce Adzie opowiedzieć, choć zaważyły one na losach jej rodziny i zmusiły jej rodziców do emigracji do Wielkiej Brytanii. Ten brak rodzinnych korzeni sprawia, że w Adzie narasta krzyk – echo krzyku zaginionych ludzi, pomordowanych ptaków i wykorzenionych drzew.

Historia opowiedziana w „Wyspie zaginionych drzew” Elif Shafak rozgrywa się na dwóch wyspach: w Wielkiej Brytanii i na Cyprze, w kilku liniach czasowych. Współcześnie główną bohaterką jest Ada, zagubiona po śmierci matki, coraz bardziej oddalająca się od ojca i pozbawiona kontaktu z dalszą rodziną – aż do wizyty nieznanej ciotki, która otwiera przed dziewczyną drzwi do tajemnic przeszłości. Drugi wątek opowiada o zakazanej miłości rodziców Ady na Cyprze w 1974 roku i później. Na podzielonej wyspie każde spotkanie między greckim chłopakiem i turecką dziewczyną ściągało zagrożenie na nich i na ich przyjaciół. Ten smutek i ciągły lęk odbijają się echem w ich późniejszym życiu i w życiu ich córki.

Elif Shafak pisze o uprzedzeniach niszczących życie wielu mieszkańców Cypru, którzy nagle z sąsiadów zamienili się w zagorzałych wrogów. Przybliża nam tragedię wielu zamordowanych i zaginionych ludzi i opłakujących ich rodzin i przyjaciół. Ale nie tylko ludzie są bohaterami tej powieści: w części rozdziałów głos zabiera figa, której sadzonkę ojciec Ady przywiózł do Wielkiej Brytanii. Drzewo staje się świadkiem historii i symbolem migracji do kraju, w którym wprawdzie zapuszcza nowe korzenie, ale równocześnie tęskni do ojczystej ziemi i cierpi z powodu zerwanych więzi. Rośliny, ptaki, zwierzęta i owady są nie tylko tłem wydarzeń, ale również ich bohaterami, udzielając nam informacji na temat tego, czego ludzie nie mogli widzieć i słyszeć. Poza wątkami historycznymi i ekologicznymi Elif Shafak porusza też kwestie związane z feminizmem i homoseksualizmem, pochyla się nad problemami migrantów i uczy odbudowywać zerwane więzi i ratować wykorzenione drzewa. W jej historii nad krzykiem rozpaczy rozbrzmiewa też szept nadziei.

Agnieszka Kruk