-
ArtykułyDzień Bibliotekarza i Bibliotek – poznajcie 5 bibliotecznych ciekawostekAnna Sierant12
-
Artykuły„Kuchnia książek” to list, który wysyłam do trzydziestoletniej siebie – wywiad z Kim Jee HyeAnna Sierant1
-
ArtykułyLiteracki klejnot, czyli „Rozbite lustro” Mercè Rodoredy. Rozmawiamy z tłumaczką Anną SawickąEwa Cieślik2
-
ArtykułyMatura 2024 z języka polskiego. Jakie były lektury?Konrad Wrzesiński8
Rok 1984
- Kategoria:
- klasyka
- Seria:
- Wolne Lektury
- Tytuł oryginału:
- Nineteen Eighty-Four
- Wydawnictwo:
- Wolne Lektury
- Data wydania:
- 2023-06-29
- Data 1. wyd. pol.:
- 2023-06-29
- Liczba stron:
- 140
- Czas czytania
- 2 godz. 20 min.
- Język:
- polski
- ISBN:
- 9788328870482
- Tłumacz:
- Julia Fiedorczuk
- Inne
„Jeśli chcesz wyobrazić sobie przyszłość, wyobraź sobie bucior miażdżący ludzką twarz. Wiecznie!”. Takie proroctwo dotyczące losów ludzkości słyszy Winston Smith, protagonista Roku 1984. Wizję świata przedstawioną w powieści George'a Orwella w istocie trudno nazwać optymistyczną. Autor w jednej ze swych wypowiedzi podkreślał, że napisał ten tekst ku przestrodze, a nie jako instrukcję obsługi rzeczywistości społecznej. Niestety, ostrzeżenie wyrażone w Roku 1984 wydaje się nadal aktualne, a może nawet brzmi bardziej dramatycznie.
Jest rok 1984, świat podzielony został na trzy supermocarstwa, zdominowane przez reżimy totalitarne, które nieustannie toczą ze sobą wojny. W ojczyźnie Winstona, Oceanii, rządy sprawuje Wielki Brat, realizując doktrynę angielskiego socjalizmu (angsocu). W rzeczywistości za maską Wielkiego Brata kryje się jedyna, nieomylna i wieczna Partia, która kontroluje obywateli za pomocą wszechobecnych kamer i podsłuchów, łącząc inwigilację z terrorem i propagandą. Jedyny dozwolony sposób życia to ten narzucony przez Partię, która systematycznie niszczy wszystkie instytucje społeczne — naukę, edukację, gospodarkę, rodzinę, kulturę etc. W Oceanii miłość służy wyłącznie reprodukcji. Nawet język został oczyszczony z wieloznacznych, nieokreślonych i „nieprawomyślnych” słów i znaczeń. Powoli, lecz skutecznie angielszczyznę zastępuje nowomowa, z której znika pojęcie nauki, podczas gdy jej treść znika z intelektualnego horyzontu — autor Roku 1984 skłania się wyraźnie ku koncepcji Edwarda Sapira i Benjamina Lee Whorfa, według których to język kształtuje rzeczywistość. Tresura w miejsce edukacji i zniewolenie umysłu zamiast rozwoju wiedzy konstruują świat człowieka od dziecka „Wolność to wolność stwierdzenia, że dwa plus dwa równa się cztery. Wystarczy, że to jest zagwarantowane, z tego wynika cała reszta”, mówi Orwell. Tylko i aż tyle.
Historia i przeszłość podlegają nieustannej modyfikacji (de facto — fałszowaniu), tym samym jedyna obowiązująca wersja prawdy pozostaje w rękach Partii. Tej ostatniej nie wystarcza jednak panowanie nad ciałami obywateli, chce kontrolować ich umysły, wpływać na ich pamięć, uczucia i marzenia. Czy w tak zarysowanej rzeczywistości jest jeszcze miejsce na niezależną refleksję, na bunt, na miłość? Czy próba przeciwstawienia się absurdom angsocu, podjęta przez Winstona i jego ukochaną Julię ma szansę zakończyć się powodzeniem?