61/2023

Kontynuacja Wojen napoleońskich jest dokładnie tym samym co część 1. Dostajemy kompleksową syntezę polityczno-militarną schyłku i upadku Cesarstwa Francji oraz następującego po nim kongresu wiedeńskiego oraz reperkusji jakie te wydarzenia niosły od Indii przez Persję, Imperium Osmańskie, Skandynawię i Hiszpanię, aż do kształtujących się niepodległych krajów Ameryki Południowej i Stanów Zjednoczonych.

Napoleon jest jedną z najważniejszych postaci w historii. Mało który człowiek wywarł takie piętno, nie tylko na swoje czasy, ale na dzieje świata. Nie przez przypadek w polskim hymnie nie ma słowa o polskich władcach, którzy prowadzili wielkie zwycięskie kampanie, a pojawia się cesarz Francuzów, który „dał nam przykład jak zwyciężać mamy”.

Idealnie zgrywa się to z anegdotą, którą jakiś czas temu słyszałem (niestety nie potrafię zlokalizować gdzie), że Napoleon jest uznawany za bohatera dla 1,5 narodu. Pół francuskiego i cały polski. Oczywiście jest to tylko anegdota, ale idealnie oddająca pozytywne odczucia Polaków wględem Bonapartego.

Przyznam szczerze, że zawsze mnie to dziwiło. W końcu Napoleon traktował Polaków na wskroś instrumentalnie. Księstwo Warszawskie było państwem kadłubkowym, w pełni zależnym Napoleonowi. Polscy Legioniści byli wysłani chociażby do tłumienia buntu niewolników na San Domingo (dzisiaj Haiti) na Karaibach. Na miejscu polskie jednostki zostały zdziesiątkowane, ale nie przez buntowników, a głównie żółtą febrę, która zebrała śmiertelne żniwo wśród sił pacyfikujących powstanie. Polacy byli zszokowani brutalnością Francuzów. Legioniści nie popierali skali opresji, a wręcz buntowali się i przechodzili na stronę rebeliantów, ponieważ sprawa walczących o wolność była im bliższa, niż sprawa tłumiących wolność mieszkańców kolonizatorów zza oceanu. Miejscowa ludność szybko nauczyła się odróżniać Polaków od Francuzów i nawet dzisiaj, ponad 200 lat po tych wydarzeniach Haitańczycy okazują ogromną sympatię dla Polaków.

Innym przykładem „użyteczności” Polaków była szarża po Somosierrą w 1808 roku, kiedy to polscy szwoleżerowie dokonali szarży na hiszpańskie pozycje. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego gdyby nie to, że Polacy szarżowali pod górę, do tego prosto pod lufy armat. Francuzi średnio palili się do tego rodzaju szturmu, więc Napoleon miał krzyknąć: „Zostawcie to moim Polakom!”, więc zostawili. Szarża trwała 10-minut i zakończyła się pełnym sukcesem, dzięki czemu Napoleonowi otworzyła się droga do stolicy zbuntowanej Hiszpanii.

Dla Polaków, którzy niedawno zostali pozbawieni ojczyzny Napoleon jawił się jako zbawiciel, a dzisiaj, z perspektywy czasu jest pojmowany jako ktoś kto walczył z naszymi zaborcami. Fakty są jednak takie, że cesarz w żadnym wypadku nie był zainteresowany odbudową Polski w kształcie sprzed zaborów. I kwestia Polski interesowała go na tyle o ile była mu potrzebna.

Sprawa z Napoleonem nie jest tak jednoznaczna jak chociażby z kanclerzem Tysiącletniej (lub będąc złośliwym Dwunastoletniej) Rzeszy, ponieważ w Polsce czy Włoszech Bonaparte jest o niebo lepiej postrzegany, niż chociażby w Wielkiej Brytanii, gdzie jeśli chodzi o sympatie, to pewnie znajduje się równi z byłym kanclerzem.

Ta niejednoznaczność postaci i całej epoki wojen napoleońskich powoduje, że od książki Mikaberidzego nie można się oderwać od początku do końca. Zdecydowanie jedna z najlepszych pozycji, jaką przeczytałem w tym roku.

61/2023

Kontynuacja Wojen napoleońskich jest dokładnie tym samym co część 1. Dostajemy kompleksową syntezę polityczno-militarną schyłku i upadku Cesarstwa Francji oraz następującego po nim kongresu wiedeńskiego oraz reperkusji jakie te wydarzenia niosły od Indii przez Persję, Imperium Osmańskie, Skandynawię i Hiszpanię, aż do kształtujących się niepodległych krajów Ameryki...