Angielski filozof John Locke (1632–1704) zapisał się w historii jako
„ojciec” współczesnej demokracji. Był pierwszym teoretykiem
republikanizmu w dzisiejszym sensie. Dwa traktaty… są pod tym
względem dziełem kanonicznym, a dla każdego politologa wprost
obowiązkowym. Zainspirowały m.in. Deklarację Niepodległości i
Konstytucję USA. To właśnie wtedy Locke stał się klasykiem idei
nowoczesnej państwowości. Przełomowość republikańskiej myśli Locke’a
opiera się przede wszystkim na odrzuceniu legitymizowania władzy
czynnikiem nadprzyrodzonym, Bożym nadaniem. Polemice z poglądem, że
wszelka władza ma charakter „ojcowski” i wywodzi się ostatecznie od
władzy, jaką otrzymał Adam w raju, poświęcony jest pierwszy traktat.
Drugi rysuje koncepcję władzy z nadania ludu i odpowiedzialnej przed
ludem. Dramatyczne okoliczności powstania dzieła, jego
fragmentaryczność, anonimowa publikacja za życia autora czynią lekturę
tym ciekawszą. Również jej kontekst jest dość specyficzny. Locke, choć
republikanin, godził swoje poglądy z pracą na rzecz króla i
arystokratów. Dla niego monarchia i republika nie wykluczały się jeszcze
politycznie. Monarcha miał władać jako „przedstawiciel” ludu. Radykalne
przeciwieństwo dotyczyło samej legitymacji władzy: tam boskiej, tu
społecznej. Obserwowanie, jak wykluwa się ta współczesna idea u
myśliciela przecież na wskroś chrześcijańskiego, to jeden z bonusów
lektury tego dzieła.