Tajny agent

Nie sięgnęłabym po ten tytuł gdyby nie… Pan Stasio. A dokładniej, Jaku Małecki, który tak przekonująco wykreował sylwetkę Pana Stasia w Dżozefie, że zachęcona fascynacją bohatera, jaką darzył powieści Josepha Conrada sama sięgnęłam po coś z dorobku brytyjskiego pisarza. Jak to bywa, w liceum, kiedy Conrad był lekturą, ani mi się śniło po niego sięgać. Udało się dopiero teraz, czego w sumie nie żałuję, bo Tajny agent to dość specyficzna książka.

Conrad opowiada w swojej powieści o zamachu zorganizowanym przez anarchistów, a także pewnych nieszczególnie przyjemnych okolicznościach z nim związanych, których udziałem stali się bohaterowie zupełnie postronni. Na samym początku obserwujemy losy Pana Verloca, właściciela niewielkiego sklepiku, człowieka prowadzącego podwójne życie. Jest on uczciwym mężem i przedsiębiorcą, ale jednocześnie zdarzają mu się współpraca i układy z antyrządowymi środowiskami. Autor wprowadza czytelnika szczegółowo w psychologię postaci i motywację bohaterów malując przed nim wizję świata dalekiego od ideału, szarego, w którym zwykła ludzka egzystencja to mieszanina przypadków i przymusów.

Gdy ujrzałam w dedykacji nazwisko Howarda Georga Wellsa, z jeszcze większym entuzjazmem podeszłam do czytania Tajnego agenta. Nie jest to jednak sztandarowy utwór Conrada i też wydaje mi się, że poznawanie twórczości tego autora nie do końca może być w przypadku tej książki udane. Po dość drobiazgowym wstępie ze strony autora przechodzimy do lektury nastawieni na wydarzenia cokolwiek emocjonujące (za co odpowiadać może już sam tytuł książki) i zaczynamy… brnąć. Takie poczucie towarzyszyło mi przez pierwszą połowę książki. Dużo w niej monotonii, choć przypadły mi do gustu refleksje wplecione w narrację, jak i kilka dusznych i emanujących konspiracją fragmentów z udziałem bohaterów z kręgu anarchistycznego.

Conrad nie zapomina też o szczegółowym i głębokim sportretowaniu postaci pobocznych. Żona pana Verloca w zasadzie tylko do pewnego momentu jest charakterem przewijającym się na drugim planie. Fabuła jak i historie postaci przewijających się na kartach Tajnego agenta mają taki przesiąknięty zrezygnowaniem wydźwięk. Ciężko szukać w narracji pociechy czy nieco bardziej pozytywnych przebłysków.

Monotonia powieści nieco mnie wyhamowała już na samym początku. Snułam się przez kolejne strony z od czasu do czasu rozbudzającym się na nowo zaangażowaniem, jednak dość mętnie rysował się w akcji jakikolwiek konkret. Styl Conrada jest ciężki i nie od samego początku przypada do gustu przy pierwszej styczności. Tak naprawdę odnoszę wrażenie, że największe „drgnięcie” następuje przed samym finałem. Kumulacja pewnych napięć i gorzkich rozmyślań oraz tragicznych wydarzeń zmusza bohaterów do reakcji, która wprowadza pewien przełom w lekturze. Nawet szokuje, może i w nieco przywodzącym na myśl dramatycznym stylu.

Akcja książki dzieje się w Londynie. Wiele już było powieści rozgrywających się w stolicy Wielkiej Brytanii, ale w przypadku porteru zawartego u Conrada nic nie jest upiększone. Miasto jest brudne, pełne wąskich i ciemnych uliczek, raczej przytłaczające i generalnie nie zachęca.

To błądzenie, którym był początek lektury niewątpliwie zostaje wynagrodzone, ale obecnie nie uznaję Conrada za pisarza, do którego chciałabym prędko wracać. Doceniam koncept, zawarty przekaz i tragizm jakie stanowią treść Tajnego agenta, ale na jakiś czas odkładam przygodę z tym autorem.

Nie sięgnęłabym po ten tytuł gdyby nie… Pan Stasio. A dokładniej, Jaku Małecki, który tak przekonująco wykreował sylwetkę Pana Stasia w Dżozefie, że zachęcona fascynacją bohatera, jaką darzył powieści Josepha Conrada sama sięgnęłam po coś z dorobku brytyjskiego pisarza. Jak to bywa, w liceum, kiedy Conrad był lekturą, ani mi się śniło po niego sięgać. Udało się dopiero...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Gdybym można było zorganizować jednoosobowy na najlepszą czynność na świecie wybrałbym czytanie klasyków literatury. Nic tak nie ubogaca, nie dostarcza wrażeń, a co ważniejsze łączności z dawnym światem (opis) i niewysychającym źródłem myśli. Właśnie dlatego powinniśmy witać z otwartymi rękoma klasykę tłumaczoną na nowo. Zadania przetłumaczenia „Tajnego agenta” Joseph Conrad podjął się niezawodny Maciej Świerkocki, a książka ujrzała światło dzienne dzięki wydawnictwu Officyna.

Najcenniejsze w powieści naszego rodaka wydaje się być dostrzeżenie ironii, a nawet groteski w opisywanej historii, która dotyczy planowanego zamachu. Byłby to jednak obraz niepełny, gdyby autentyczna groza i tragedia nie weszła na scenę. Misterna konstrukcja powieści pozwala na stopniowe odkrywanie prawdy zdarzenia, o którym z początku wiadomo jedynie, że dwóch ludzi weszło do parku, doszło do wybuchu i jeden zginął. Domysły, niepokoje, reakcje ludzkie – w tym wszystkim Conrad grzebie dochodząc aż do dna ludzkich postaw.

Ale ciągle mu mało, a wielowarstwowość powieści nie pozwala na „skróconą” analizę bądź opis. No bo o czym tu pisać więcej? O wierze w spiski, która popycha do czynów głupich i tragicznych w skutkach? O zdradzie i namiętności, które przegrywają z pieniędzmi? O dramacie i pomieszaniu zmysłów, które spadają na Winnie żonę Verloca po śmierci brata? A może o działaniu wrogiej ambasady lub politycznym sterowaniu policją? A może o trującej ambicji jako motorze działań jednostki?

Nie da się w kilku zdaniach, dlatego właśnie trzeba czytać. Choć i samo przyglądanie się literom może nie wystarczyć. Trzeba również chwytać sens, odczytywać znaczenia i cieszyć się wybitnym przekładem. „Tajny agent” pasuje również do dzisiejszego świata, pełnego technologicznych nowinek, które są jedynie nowym kostiumem, gdyż szaleństwo, groteska i rozpacz są niezbywalne.

Gdybym można było zorganizować jednoosobowy na najlepszą czynność na świecie wybrałbym czytanie klasyków literatury. Nic tak nie ubogaca, nie dostarcza wrażeń, a co ważniejsze łączności z dawnym światem (opis) i niewysychającym źródłem myśli. Właśnie dlatego powinniśmy witać z otwartymi rękoma klasykę tłumaczoną na nowo. Zadania przetłumaczenia „Tajnego agenta” Joseph...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Wiara, nawet wybiórcza, w teorie spiskowe, automatycznie eliminuje osobnika z tzw. Dobrego towarzystwa. Bardzo to racjonalne, ale jak w takim razie wytłumaczyć wydarzenia typu 11 września, zabójstwa premierów, prezydentów i królów, albo nawet takie błahe epizody jak nieudane zamachy z udziałem szybkowarów czy adidasów naładowanych siarką zeskrobaną z zapałek? „Tajny agent” opowiada właśnie o historii z kategorii tych bardziej komicznych, typu wysadzenie pomnika Lenina w Poroninie.

Powieść Conrada zawiera w sobie elementy jak najbardziej serio, ale i elementy parodii. Serio są wywrotowcy, policja, ministerialni urzędnicy, salon towarzyski. Parodią jest taki splot wydarzeń, który z wierzchu nie ma żadnego wyjaśnienia (niewyjaśniony wybuch, niewyjaśniona śmierć sklepikarza itp.), a pod powierzchnią zdarzeń mamy ciąg bardzo konsekwentnych akcji-reakcji połączonych ze sobą nierozerwalną nicią przez wiele, wiele tygodni, miesięcy, a nawet lat. Motywacje głównych aktorów są w istocie bardzo banalne, ale prowadzą do nieodwracalnych skutków.

Wątków i warstw w powieści jest wiele – mamy warstwę polityczną – opis umysłów anarchistów, walczącej z nimi policji i działalności obcych agentur na terenie suwerennej Anglii (jak to brzmi, wiem…). Mamy warstwę rodzinną – relację matki, córki i syna, polegających na dobrych intencjach obcego człowieka. Mamy też bardzo ciekawy opis uczuciowości niepełnosprawnego chłopca. Mamy relację między podwładnym agentem i dysponentem. Mamy też, bardzo ważne, opis motywacji wywrotowców różnej maści.

Czytając „Tajnego agenta” często miałem przed oczami wydarzenia z ostatniego roku. I na koniec – na podstawie tej powieśći powstało wiele różnych adaptacji, w tym, ta dam! – opera!

Gorąco polecam!

Wiara, nawet wybiórcza, w teorie spiskowe, automatycznie eliminuje osobnika z tzw. Dobrego towarzystwa. Bardzo to racjonalne, ale jak w takim razie wytłumaczyć wydarzenia typu 11 września, zabójstwa premierów, prezydentów i królów, albo nawet takie błahe epizody jak nieudane zamachy z udziałem szybkowarów czy adidasów naładowanych siarką zeskrobaną z zapałek? „Tajny agent”...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Proza Conrada do mnie przemawia.

Proza Conrada do mnie przemawia.

Pokaż mimo to

Majstersztyk. Pokryty nieco patyną, ale wciąż zapierający dech – przenikliwością autora oraz jego wisielczym, bardzo niepolskim, poczuciem humoru. Bo chociaż po 11 września „Tajnego agenta” zaczęto czytać i interpretować jako jedno z najważniejszych, a według niektórych najważniejsze, dzieło literackie traktujące o terroryzmie, to zdecydowane uproszczenie. Owszem, jest tu kilka akapitów wyjątkowo celnie trafiających w jego istotę oraz kilkanaście zdań doskonale charakteryzujących parających się nim ludzi, jednak sens tej powieści jest inny. Sens, a może sensy, bo „Tajnego agenta” można i powinno się czytać na kilka sposobów.
Jest powieść Conrada wyjątkowo mroczną wizją społeczeństwa – zbiorowości ludzi co najmniej ograniczonych, chciwych, pozbawionych kulturowych nabyć zwanych człowieczeństwem. I tu nie chodzi tylko o terrorystów. Pisarz brawurowo i bardzo niepoprawnie politycznie atakuje kobiecość, instytucję rodziny oraz małżeństwa. Robi to tak mocno, że dziś jego powieść zapewne byłaby zmieszana z błotem przez wszelkiego rodzaju ludzi „na czasie” i postępowych. Bardzo mocno dostaje się też mediom, służbom policyjnym i politykom. Aż dziw bierze, że w napisanym pośpiesznie, głownie dla kasy, ponad 100 lat temu, kawałku tak doskonale ukazane są mechanizmy kreujące rzeczywistość, jak dziś byśmy powiedzieli, polityczno-medialną – głupotę, egoizm, powierzchowność i „oszczędne gospodarowanie prawdą” dziennikarzy, stróżów porządku i rządzących. Dostaje się zresztą także terrorystą. Według Conrada to dość leniwi, ograniczeni, żyjący we własnym świecie ludzie, dla których głoszone ideały są kostiumem. Głównie chodzi im o pieniądze. Terroryści są u Conrada groteskowi. I tu dochodzimy do drugiego głównego tropu interpretacyjnego „Tajnego agenta”. Bo to nie tylko mroczna powieść społeczna, ale także – a może przede wszystkim – gryząca satyra społeczna. Wszystkie występujące tu postaci to grubo skreślone parodie – żony, ograniczonego umysłowo dziecka, tajnego agenta, anarchistów, policjantów i polityka. Są śmieszni i żałośni – w tym co i jak myślą oraz w tym co i jak robią. To istny „Gang Olsena”. Nawet przydarzające się mu tragedie mogą wywołać salwy śmiechu.
„Tajny agent” to powieść, która rozpoczęła też coś ważnego. Bez niej nie byłoby szpiegowskich rzeczy Grahama Greene’a i Johna le Carré. To Conrad podrzucił im ironiczny język i niektóre rozwiązania fabularne. Widać to zwłaszcza w ich „Naszym człowieku w Hawanie” (Greene) oraz „Naszym człowieku w Panamie” (le Carré). Byli/są pojętnymi uczniami. Ale Conrad był pierwszy i większy. Zresztą im jestem starszy i po kolejnej lekturze jego powieści, zastanawiam się, czy nie największy.

Majstersztyk. Pokryty nieco patyną, ale wciąż zapierający dech – przenikliwością autora oraz jego wisielczym, bardzo niepolskim, poczuciem humoru. Bo chociaż po 11 września „Tajnego agenta” zaczęto czytać i interpretować jako jedno z najważniejszych, a według niektórych najważniejsze, dzieło literackie traktujące o terroryzmie, to zdecydowane uproszczenie. Owszem, jest tu...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

nie dałam rady

nie dałam rady

Pokaż mimo to

Książka bardzo dobra. Może nie odkrywcza jak na dzisiejsze czasy, ale jak się spojrzy na datę wydania (1907r.) jej tematyka jest nad wyraz nowatorska. Nigdzie nie jest powiedziane wprost wywiad jakiego kraju zmusza tytułowego "tajnego agenta" - Verloca do dokonania zamachu, ale i tak wszyscy wiedzą o jaki kraj chodzi. Za tą książkę Conrada spotkała krytyka, za jej antyrosyjski wydźwięk. Godna przeczytania.

Książka bardzo dobra. Może nie odkrywcza jak na dzisiejsze czasy, ale jak się spojrzy na datę wydania (1907r.) jej tematyka jest nad wyraz nowatorska. Nigdzie nie jest powiedziane wprost wywiad jakiego kraju zmusza tytułowego "tajnego agenta" - Verloca do dokonania zamachu, ale i tak wszyscy wiedzą o jaki kraj chodzi. Za tą książkę Conrada spotkała krytyka, za jej...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Londyn na przełomie XIX i XX wieku. Władimir, sekretarz ambasady uchodzący w towarzystwie za człowieka przyjemnego, wesołego, dowcipnego i zajmującego zleca tajnemu agentowi Verlocowi zorganizowanie zamachu terrorystycznego przed organizowaną konferencją mediolańską, podczas której ma się odbyć międzynarodowa debata o stłumieniu zbrodni politycznych. Władimir uważa, że klasy średnie są głupie, pozbawione wyobraźni, zaślepione próżnością i trzeba im napędzić stracha. Atak ma razić bezsensem, nieuzasadnionym bluźnierstwem, ma być dziki, niszczycielski, niezrozumiały, niewytłumaczalny, obłąkany i ma wstrząsnąć potęgą Imperium Brytyjskiego.

Punktem centralnym powieści dokoła którego snuje się cały wątek jest okrutny i absurdalny wybuch w Greenwich Park. Niechlujny prowokator, anarchista i policyjny donosiciel Verloc od jedenastu lat pracujący jako tajny agent lubi przesiadywać w domu, gdzie zaspokaja swoje potrzeby duchowe, umysłowe i fizyczne otoczony małżeńską troskliwością żony Winnie, szacunkiem teściowej i lekko upośledzonego umysłowo szwagra. Harmonia rodzinna stopniowo zostaje zburzona, gdy diaboliczny sekretarz ambasady zmusza Verloca do dokonania zamachu. Historia Winnie Verloc jest przykładem osamotnienia, rozpaczy i popadania w obłęd w czym swój udział miał nie tylko jej mąż, ale też rewolucjonista Aleksander Ossipion, zwany Doktorem, który wygłaszał odczyty w klubach robotniczych na temat higieny.

Podobało mi się jak autor zestawił w powieści anarchistów, a szczególnie Profesora z komisarzem Wydziału Przestępstw Specjalnych Heatem, który miał za zadanie bronić zagrożoną społeczność. Profesor pochodził ze skromnego środowiska i jego wyobraźnię rozpalały opowieści o ludziach, którzy z otchłani nędzy wznieśli się na wyżyny bogactw i władzy. Swój cel chciał osiągnąć nie dzięki ,,chytrości, wdziękowi, taktowi, bogactwu, lecz siłą samej zasługi." Miał silne poczucie indywidualności, jego postawa duchowa wyrażała się w purytańskiej ambicji i dopiero w momencie, gdy została zawiedziona otworzyły mu się oczy na prawdziwą istotę świata. ,,Uznał swoje oburzenie za decydującą przyczynę rozgrzeszającą go z tego, że wybrał zagładę jako narzędzie własnej ambicji." Chciał unicestwić ogólną wiarę w praworządność za pomocą gwałtu. Ściskając w ręku materiały wybuchowe ukryte w kieszeni czuł złowrogą wolność i miał poczucie, że ma bezpośredni wpływ na polityków, artystów i myślicieli. Komisarz Heat dla Profesora był uosobieniem siły prawa, własności, ucisku i niesprawiedliwości. Główny ekspert od spraw anarchistycznych zapewniał wysokiego urzędnika, że nie należy obawiać się wybryków rewolucjonistów, ale sam w głębi duszy wiedział, że w gęstej sieci stosunków między spiskowcami a policją zdarzają się luki, które można wykorzystać. Był zszokowany tym co stało się w Greenwich. Anarchiści nie kierowali się prawidłowościami i narażali na niebezpieczeństwo nie tylko ludzi na ulicach, ale też osoby na wysokich stanowiskach i psuli stosunki międzynarodowe. Nieugięty sposób bycia, siła fizyczna, odwaga i prawość sprawiały, że Heat w środowisku, w którym pracował cieszył się szacunkiem i podziwem. Anarchiści byli dla niego ludźmi kierującymi się nienawiścią i rozpaczą, pozbawionymi szacunku dla władzy, z chorobliwymi ideałami. Joseph Conrad rewelacyjnie opisał komisarza i anarchistę począwszy od wyglądu zewnętrznego, Heat silny i postawny, a Profesor chudy i niepozorny, aż po cechy charakteru i reprezentowane poglądy. W rozgardiaszu wielkiej ulicy Profesor wydawał się nędznym człowiekiem o smutnej twarzy, który idzie bezsilnym krokiem nieczuły na otaczające go piękno świata. Obszarpany, nędzny, straszliwy w swej idei, popychany szaleństwem, śmiercionośny pośród ludzi. Natomiast Heat idzie pośród tłumu energicznie, świadom misji powierzonej mu na ziemi i poparciu bliźnich. Świadomość powszechnego poparcia dodaje mu odwagi w zmaganiach z anarchistami.

Joseph Conrad w ,,Tajnym agencie" ukazuje zbrodniczą jałowość anarchizmu i jego wyznawców żerujących na nieszczęściu i łatwowierności ludzi. Przerażające akty terroru bez logiki i wyraźnych przyczyn mają znieść z powierzchni ziemi ład publiczny. Z jednej strony zgroza i rozpacz, a z drugiej strony żywotność i przywiązanie do życia. Autor do przedstawienia tego tematu użył ironii i dzięki temu w pełni wypowiedział wszystko, co wzbudzało wzgardę lub współczucie. Powieść oparł na autentycznych wydarzeniach wybuchu w Greenwich z 15 lutego 1894 roku, ale w obliczu doniesień medialnych o kolejnych zamachach bombowych wymowa książki jest nadal aktualna.

https://magiawkazdymdniu.blogspot.com/

Londyn na przełomie XIX i XX wieku. Władimir, sekretarz ambasady uchodzący w towarzystwie za człowieka przyjemnego, wesołego, dowcipnego i zajmującego zleca tajnemu agentowi Verlocowi zorganizowanie zamachu terrorystycznego przed organizowaną konferencją mediolańską, podczas której ma się odbyć międzynarodowa debata o stłumieniu zbrodni politycznych. Władimir uważa, że...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka napisana 110 lat temu, ale do dziś jest znakomitą powieścią kryminalną. Jednocześnie zaskakuje wieloma prorocznymi wizjami natury historiozoficznej o tym jak będzie wyglądał XX wiek: zapowiedź faszyzmu, totalitaryzmów oraz ciągle rosnącej roli świata wywiadu, przenikania się różnych sił działających niejawnie, poza demokracją. Bardzo prorocza książka. Jednocześnie mamy do czynienia z dramatem rodzinnym.
Problemem na początku czytania jest język, tłumaczenie dość anachroniczne (przekład Agnieszki Glinczanki).

Książka napisana 110 lat temu, ale do dziś jest znakomitą powieścią kryminalną. Jednocześnie zaskakuje wieloma prorocznymi wizjami natury historiozoficznej o tym jak będzie wyglądał XX wiek: zapowiedź faszyzmu, totalitaryzmów oraz ciągle rosnącej roli świata wywiadu, przenikania się różnych sił działających niejawnie, poza demokracją. Bardzo prorocza książka. Jednocześnie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Nie ma szczęścia Conrad do polskich czytelników, ale nie ma również szczęścia do godnej notatki w polskojęzycznej Wikipedii i dlatego podaję początek jego biografii w moim nieudolnym tłumaczeniu z Wikipedii anglojęzycznej:

"...Joseph Conrad,.. .born Józef Teodor Konrad Korzeniowski (1857 – 1924), był polsko – brytyjskim pisarzem, uznanym za jednego z największych pisarzy piszących w języku angielskim.. ...Mimo, że nie znał angielskiego do dwudziestego roku życia, stał się mistrzem stylu w angielskiej prozie ("master prose stylist"), który wprowadził "nieangielską" ("non-English") wrażliwość do angielskiej literatury. W swoich opowiadaniach i powieściach.. ..opisywał doświadczenia ludzkiego ducha w środku nieczułego, niezbadanego wszechświata.
Conrad jest uważany za przedstawiciela wczesnego modernizmu, chociaż jego utwory zawierają jeszcze elementy XIX.-wiecznego realizmu. Jego styl opowiadania oraz anty-bohaterskie postacie, wpłynęły na twórczość licznych pisarzy, takich jak F. Scott Fitzgerald, William Faulkner, Ernest Hemingway, George Orwell, Graham Greene, Gabriel Garcia Marquez, John le Carre,.. ..J.M. Coetzee..."

Wymieniam teraz jego najbardziej podziwiane na całym świecie dzieła, podając w nawiasie polski tytuł i notowania na LC: "The Nigger of the 'Narcissus'" (1897), ("Murzyn z załogi Narcyza" - 6,75, 28 ocen i 2 opinie), "Heart of Darkness" (1899), (lektura szkolna, "Jądro ciemności" - 5,85, 12699 ocen i 505 opinii), "Lord Jim" (1900) (lektura szkolna, 6,22. 1982 ocen i 102 opinie), "Typhoon" (1902), ("Tajfun" - 6,51, 94 ocen i 9 opinii), "Nostromo" (1904) (6,62, 42 ocen i 5 opinii), "The 'Secret Agent" (1907), ("Tajny Agent", 6,3, 170 ocen i 5 opinii), "Under Western Eyes" (1911), ("W oczach Zachodu" - 6,71, 49 ocen i 4 opinie).

No cóż, ŻENADA!!! Jedynym wytłumaczeniem może być niechęć młodzieży do lektur szkolnych i brak odpowiedniego przygotowania nauczycieli.
Proszę Państwa, jak ważne jest omawiane dzieło świadczy objętość jego opracowania w anglojęzycznej Wikipedii; adres: https://en.wikipedia.org/wiki/The_Secret_Agent

O aktualności tego dzieła świadczy zdanie, które z tego źródła wynotowałem:
„....The novel deals broadly with anarchism, espionage and terrorism. It also deals with exploitation of the vulnerable in Verloc's relationship with his brother-in-law Stevie, who has a learning difficulty. Because of its terrorism theme, it was noted as "one of the three works of literature most cited in the American media" two weeks after the September 11 attacks..."

Wspaniała książka dostępna na portalu "Wolne lektury":
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/conrad-tajny-agent.html

Gorąco polecam; 10/10

Nie ma szczęścia Conrad do polskich czytelników, ale nie ma również szczęścia do godnej notatki w polskojęzycznej Wikipedii i dlatego podaję początek jego biografii w moim nieudolnym tłumaczeniu z Wikipedii anglojęzycznej:

"...Joseph Conrad,.. .born Józef Teodor Konrad Korzeniowski (1857 – 1924), był polsko – brytyjskim pisarzem, ...

więcej

mniej

Pokaż mimo to