Aleja włókniarek

Bardzo mnie to zawsze cieszy,jak tylko,pojawia się jakaś książka, o moim mieście rodzinnym.W tym przypadku się nie zawiodłam. To historie różnych kobiet,pracujących w włókiennictwie tworzą tą książkę. Historie trudne,przykre i obnażające prawdę tamtych lat. Zapomniane dziewczyny,których losy wtopione są w łódzkie podwórka,bramy,ulice,których ducha czuć w tym mieście ale tylko dzięki tej książce.

Bardzo mnie to zawsze cieszy,jak tylko,pojawia się jakaś książka, o moim mieście rodzinnym.W tym przypadku się nie zawiodłam. To historie różnych kobiet,pracujących w włókiennictwie tworzą tą książkę. Historie trudne,przykre i obnażające prawdę tamtych lat. Zapomniane dziewczyny,których losy wtopione są w łódzkie podwórka,bramy,ulice,których ducha czuć w tym mieście ale...

Trudna, aczkolwiek piękna opowieść o bezimiennych kobietach, które pracowały w tkalniach, przędzalniach, szwalniach łódzkich fabryk na przestrzeni lat, od Łodzi przemysłowej ( XIX w. ), do czasów współczesnych.
W Łodzi jest ulica zwana Aleją Włókniarzy, nie Włókniarek, a to głównie kobiety pracowały przy maszynach, przy ogromnym hałasie, w ponadnormatywnych godzinach pracy, często kosztem swoich rodzin, swojego zdrowia otrzymując głodowe pensje. Często zmuszane były do uległości seksualnej, prostytucji. Tytułowe wlokniarki codziennie toczyły walkę o przetrwanie, o lepsze życie, o równouprawnienie.
Wchodząc w Nowy Rok życzę wszystkim kobietom siły determinacji w realizacji swoich celów, wiary we własne siły, świadomości swojego piękna oraz egoizmu, bo niestety, my kobiety, mamy go wciąż za mało.

Trudna, aczkolwiek piękna opowieść o bezimiennych kobietach, które pracowały w tkalniach, przędzalniach, szwalniach łódzkich fabryk na przestrzeni lat, od Łodzi przemysłowej ( XIX w. ), do czasów współczesnych.
W Łodzi jest ulica zwana Aleją Włókniarzy, nie Włókniarek, a to głównie kobiety pracowały przy maszynach, przy ogromnym hałasie, w ponadnormatywnych godzinach pracy,...

Łał! Pomimo ogromnej ilości dat i faktów nie mogłam się od książki oderwać, dopóki jej nie skończyłam! Autorka włożyła tyle serca i emocji w opis miasta i ludzi, zacytowała tyle oryginalnych wypowiedzi włókniarek, że nie sposób było czytać tę książkę na chłodno, obojętnie, zwłaszcza, że jako łodzianka miałam opisywane fabryki i ulice przed oczyma, i to z czasów, kiedy wszystkie zakłady były czynne, a po skończeniu zmiany wylewały się z nich tysiące ludzi. Moja matka chrzestna była tkaczką u Geyera, chrześnica mojej mamy była prządką, mój ojciec też pracował w zakładzie włókienniczym. Po reformie administracyjnej Gierka w 1975 roku, który bał się, żeby mu następny Gierek nie wyrósł za plecami w jakimś dużym, silnym województwie i w tym celu rozdrobnił Polskę na 48 (+ dwa „miejskie”) małych województw, przygotowane na wydziale ekonomiczno-socjologicznym UŁ ciekawe tematy prac dyplomowych poszły się bujać, mój promotor klął na Gierka, bo trzeba było szybko wynaleźć jakieś nowe tematy, którym aktualny podział administracyjny kraju nie zaszkodził. Ostatecznie pisałam pracę nt. roli żywienia przyzakładowego w życiu włókniarek, ankietując je przez kilka tygodni w stołówce białej fabryki (budyneczek z szerokimi schodami, przyklejony do muzeum naprzeciwko fabryki, dziś jest tam chyba jakiś jego oddział) i kradnąc im cenne minuty z posiłku albo na powrót do domu. I wszystkie były miłe, tylko wyjątkowo któraś odmawiała wywiadu z braku czasu. Pamiętam z dzieciństwa dymiące czarnym, a później po wprowadzeniu filtrów białym dymem, kominy łódzkich fabryk, które z czasem zniknęły zupełnie z krajobrazu Łodzi.
Autorka zrobiła doskonałą robotę, przedstawiając w pierwszej połowie książki historię rozwoju miasta i jego przemysłu. Dobrze wyjaśnia, jak doszło do tego, że to kobiety przeważały wśród zatrudnionych. Uważam, że ta część książki jest potrzebna. Nawet ja, łodzianka, dowiedziałam się tu paru nowych rzeczy. Z okresu wojennego kołacze mi się po głowie, gdzieś wyczytane, że po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Łodzi jeden z łódzkich fabrykantów, Niemiec od pokoleń żyjący w Łodzi i nie znający metod NSDAP odszczeknął się niemieckim oficerom i odmówił przynależności do partii, wobec czego ci zastrzelili go na miejscu w jego domu na oczach żony i dzieci, z których najmłodsze miało trzy latka. Niestety, nie pamiętam, gdzie to czytałam, ale już po 1980 roku, bo przecież wcześniej takich rzeczy nie wolno było publikować, bo role były ściśle określone: Niemiec był ten zły, a Rosjanin był ten dobry. Zdaje się, że był to jeden z potomków Geyera, ale nie jestem pewna. Wnuczek Geyera walczył w AK, rodzina była spolonizowana, więc jest to możliwe. Kto wie coś pewnego, niech mi da znać. Także wśród sąsiadów, mających niemieckie pochodzenie, nie wszyscy podpisali volkslistę, choć ona wtedy wiele im ułatwiała – wiem od rodziców i mojej sąsiadki niemieckiego pochodzenia. A Niemcy-okupanci też byli różni. Inna moja sąsiadka opowiadała, jak Niemiec z ich domu groził jej pistoletem, bo jako dziewczynka za bardzo hałasowała na podwórku, a jego żona po kryjomu przed nim dokarmiała ją kakao, rzecz dla Polaków niedostępna, bo „przecież dziecko rośnie i potrzebuje witamin”. W każdych warunkach można zachować się jak człowiek albo jak bydlę. Czyli niezupełnie tak, jak to autorka przedstawia w książce, choć sytuacje z tego okresu przez nią opisane też miały miejsce. Druga połowa książki obejmuje okres powojenny aż do roku 2017. Do okresu gomułkowskiego dodałabym, że spowolnione inwestycje budownictwa mieszkaniowego w Łodzi powojennej miały kilka przyczyn, nie tylko to, że Łódź stosunkowo mało ucierpiała w działaniach wojennych, nie tylko bliskość Warszawy, którą należało odbudować w pierwszej kolejności, i nie tylko nadmierne inwestowanie w przemysł ciężki i pozostawianie przemysłu lekkiego odłogiem. Towarzysz Gomułka powtarzał niestrudzenie, że należy „zachować robotniczy charakter Łodzi”, czyli famuloki i stare kamienice, a jego najbliższa przyjaciółka, Michalina Tatarkiewicz-Majkowska co najmniej mu w tym nie przeszkadzała. Podczas gdy w innych miastach powstawały nowe osiedla mieszkaniowe, w Łodzi budowano niewiele. Dopiero po dojściu Gierka do władzy raptownie wystrzeliły wielkie osiedla-blokowiska, dając łodzianom jakieś szanse na spóldzielcze mieszkanie po 15-20 latach oczekiwania. Lat upadku zakładów włókienniczych już w Łodzi nie przeżyłam. Po rozwiązaniu „Solidarności” w 1982 roku, po stanie wojennym, zakończonym w 1983 roku, straciłam nadzieję, że jeszcze coś się w Polsce za mojego życia zmieni. Kilka lat później wzięłam na pamiątkę ostatnią kartkę żywnościową i wyjechałam z Polski. Wizytę Papieża 13 czerwca 1987 roku przeżyłam już jako gość, będąc w Łodzi na urlopie. Ze zgrozą czytałam o następnych latach, o upadaniu kolejnych zakładów. Fakt, załamanie się radzieckiego rynku zbytu miało na pewno na to duży wpływ. Przestarzały park maszynowy też. Ale z drugiej strony to, co produkowano wtedy, miało dobrą jakość, jest praktycznie niezniszczalne. Do dziś mam bieliznę pościelową i ręczniki, kupowane w latach 70-tych, które gotowane w praniu w 95 stopniach przez 50 lat nie straciły żywych kolorów (wzory były tkane, a nie drukowane) i formy, podczas gdy dzisiejsze komplety pościelowe z pieknym nadrukiem po paru praniach, zmechacone i wyblakłe, nadają się na ścierki do podłogi. Podczas kolejnych wizyt w Lodzi widziałam coraz więcej fabryk-widm, wolno stojących ruin, na które nikt nie miał pomysłu, jak je zagospodarować. A z książki dowiedziałam się, jak bez skrupułów pozbywano się pracowników tych zakładów.
Ze smutkiem odkryłam niedawno, a znalazłam potwierdzenie w tej książce, że Łódź nie jest już drugim co do wielkości miastem Polski, wyprzedził ją Kraków, a niedługo pewnie wyprzedzi i Wrocław, bo ciągle brak pomysłu na stworzenie miejsc pracy, na rozwój jakiejś branży. Łódź staje się sypialnią dla dojeżdżających do pracy w Warszawie. A wielu wybiera emigrację zarobkową.
I marna to pociecha, że i brytyjski Manchester przestał być ośrodkiem przemysłu tekstylnego, nie wytrzymał zmian gospodarczych. Odzież z czystej bawełny Europa kupuje teraz od producentów w Afryce i Azji.
Na planie Łodzi ciągle figuruje Aleja Włókniarzy, ale włókniarki zostały jednak – choć inaczej - upamiętnione. Wprawdzie społeczna inicjatywa, mająca na celu nazwanie terenu naprzeciwko pałacu Poznańskiego Placem Włókniarek nie doczekała się akceptacji magistratu, ale dzięki zgodzie prywatnych właścicieli Manufaktury nazwano jej rynek Placem Włókniarek Łódzkich. „Skromny symbol dla wszystkich bezimiennych, które budowały nasze miasto..”(cytat z książki).
Autorka doprowadziła historię łódzkich włókniarek do roku 2017. Rozdział pt. „Tył książki” zawiera tłumaczenia fachowych określeń związanych z produkcją i komentarze pracownic do nich. Imponująca bibliografia. Dla każdego łodzianina/łodzianki – obowiązkowa pozycja czytelnicza. Wszystkim innym też polecam.

Łał! Pomimo ogromnej ilości dat i faktów nie mogłam się od książki oderwać, dopóki jej nie skończyłam! Autorka włożyła tyle serca i emocji w opis miasta i ludzi, zacytowała tyle oryginalnych wypowiedzi włókniarek, że nie sposób było czytać tę książkę na chłodno, obojętnie, zwłaszcza, że jako łodzianka miałam opisywane fabryki i ulice przed oczyma, i to z czasów, kiedy...

Dla mnie, jako mieszkanki Łodzi bardzo ważna i wzruszająca książka. Co prawda była w teatrze na sztuce, która właściwie odtwarzała treść tego reportażu (dziwne doznanie notabene) i kopała jeszcze bardziej (zwłaszcza zakończenie. Oj skopało mnie to mocno), ale i ta książka jest warta przeczytania przez każdego kto choć trochę chciałaby się dowiedzieć czegoś na temat losów kobiet, fabryk czy Łodzi.

Dla mnie, jako mieszkanki Łodzi bardzo ważna i wzruszająca książka. Co prawda była w teatrze na sztuce, która właściwie odtwarzała treść tego reportażu (dziwne doznanie notabene) i kopała jeszcze bardziej (zwłaszcza zakończenie. Oj skopało mnie to mocno), ale i ta książka jest warta przeczytania przez każdego kto choć trochę chciałaby się dowiedzieć czegoś na temat losów...

Łódź to moje miasto rodzinne, często słyszę narzekania jak tu się mało dzieje, jak tutaj brzydko, jak gdzie indziej jest lepiej. Odkrywam to piękne miasto na nowo poznając jego historię i coraz bardziej się w nim fascynuje.

W dna Łodzi wrosło włókniarstwo, jadąc ulicami co chwila widać byłe zakłady które są odrestaurowane i przerobione na mieszkania, które się zawalają i zapewne będą odnowione, jednym z najpopularniejszych miejsc w Łodzi – Manufaktura to też byłe budynki zakładów pracy. Łódź była miastem naszpikowanym zakładami włókniarskim, przemysłowcy tacy jak Poznański czy Scheibler mieli ogromy wpływ na to jak miasto wygląda dziś. Nagle ten przemysł upadł.

Marta Madejska w swoim reportażu pokazuje dlaczego się tak stało, mocno nakreśla tło historyczne dla głównego wątku jakim są kobiety pracujące w tym przemyśle. W Łodzi jest ulica nazwana Aleją Włókniarzy, nie włókniarek a przecież to głównie kobiety pracowały przy maszynach, przy ogromny hałasie, w ponadnormatywnych godzinach pracy, często zostawiając swoje życie na wsi w pogoni za lepszym w mieście. Warunki w zakładach nie były najlepsze co miało swoje konsekwencje na zdrowiu kobiet tam pracujących. Tutaj mam doświadczenia osobiste, ponieważ moja babcia pracowała w zakładach włókniarskich na terenie których dziś jest centrum handlowe manufaktura, od ryku maszyn przy których pracowała na starość miała problemy ze słuchem.

Autorka reportażu porusza bardzo ważny ale też trudny temat dla którego nie łatwo znaleźć materiały źródłowe, widać ogrom pracy włożonej w tą pozycję, nie jest to jednak reportaż idealny. Marta Madejska opowiada trochę za szeroko, moim zdaniem są momenty w tej książce które są przeciągnięte kosztem głównego tematu. Trochę brakuje oddania głosu głównym bohaterkom tej książki, przez co ciężej poruszyć czytelnika.

Odkładam tę książkę na półkę – odkryć Łódź na nowo.

Instagram: mateusz_dyr

Łódź to moje miasto rodzinne, często słyszę narzekania jak tu się mało dzieje, jak tutaj brzydko, jak gdzie indziej jest lepiej. Odkrywam to piękne miasto na nowo poznając jego historię i coraz bardziej się w nim fascynuje.

W dna Łodzi wrosło włókniarstwo, jadąc ulicami co chwila widać byłe zakłady które są odrestaurowane i przerobione na mieszkania, które się zawalają i...

Łyknąłem w parę dni. Pozycja obowiązkowa dla mieszkańców Łodzi.

Łyknąłem w parę dni. Pozycja obowiązkowa dla mieszkańców Łodzi.

Nie do końca reportaż. Duży plus dla autorki za zajęcie się tematem, który nawet wśród historyków, jest raczej na poboczu tematów badań. Na minus - zbyt dużo rysu historycznego (rozumiem, że autorka chciała jak najwięcej zmieścić, w końcu wykonała kawał dobrej archiwalnej roboty), a za mało historii ludzkich. Jako człowiek, który studiował w Łodzi, często przejeżdżałem obok miejsc gdzie były/nadal są, pozostałości po "włókniarskiej potędze". I komu to przeszkadzało, tyle lat, tyle pracy, tyle spracowanych rąk. I to wszystko "solidarnościuchy" i "postkomuchy" rozwaliły.

Nie do końca reportaż. Duży plus dla autorki za zajęcie się tematem, który nawet wśród historyków, jest raczej na poboczu tematów badań. Na minus - zbyt dużo rysu historycznego (rozumiem, że autorka chciała jak najwięcej zmieścić, w końcu wykonała kawał dobrej archiwalnej roboty), a za mało historii ludzkich. Jako człowiek, który studiował w Łodzi, często przejeżdżałem obok...

Dla Łodzian pozycja obowiązkowa!
Dociekliwi socjologowie, etnolodzy czy tez feministki- tez powinni popatrzeć na tę książkę jak na łakomy kąsek.
Powinno ją tez przeczytać młode pokolenie, mające na wyposażeniu pralkę, zmywarkę i robota sprzątającego ... na nic nie ma czasu....

Dla Łodzian pozycja obowiązkowa!
Dociekliwi socjologowie, etnolodzy czy tez feministki- tez powinni popatrzeć na tę książkę jak na łakomy kąsek.
Powinno ją tez przeczytać młode pokolenie, mające na wyposażeniu pralkę, zmywarkę i robota sprzątającego ... na nic nie ma czasu....

Marta Madejska pisząc ten reportaż o Włókniarkach chciała odpowiedzi na 3 główne, nurtujące ją pytania: Kim były? Skąd przybywały? Dlaczego zostawały? Jednak dostawała strzępy informacji, ponieważ włókniarki najmniej mówiły o pracy. Ogólnie nikt się nimi nie interesował. Szły codziennie o świcie do fabryki i tam się zaszywały. Pracowały w trudnych warunkach, gdzie niektórzy by nie wytrzymali. Potem wracały i przyjmowały rolę nie robotnicy, a matki i żony. Poznajemy historię przemysłu włókniarskiego, który rozwijał się w całym świecie, a najbardziej właśnie w Łodzi. O potrzebach jak największej siły roboczej do tych fabryk, jak dzieci pomagały w fabrykach, jak od nastoletnich lat zaczęły w nich pracować i tam już pozostawały do końca. Pokazane są historie dziewczyn, nastolatek, dorosłych kobiet, które przyjeżdżały do miasta, bez żadnego punktu zaczepienia. To właśnie one stawały się łatwym łupem, dlatego rozwinął się handel żywym towarem. Trafiały również nie tylko do fabryk, ale też do służby domowej. Włókniarki wykazały się dużą siłą, odwagą, zdeterminowaniem, poświęceniem. Pracując na 3 zmiany ryzykowały swoim życiem i zdrowiem. Jednak pokazywały, że jak się czegoś chce to można to osiągnąć. Umiały walczyć o swoje prawa, dlatego też zaczęły strajkować. W końcu do nich dołączyli się również mężczyźni. Ludzie zaczęli je wspierać. Pamiętajmy, że Włókniarki to nie są roboty, to są kobiety, matki, żony. To dzięki nim te fabryki działały. Nadeszła pora by je docenić i ich wszelkie działania.

Marta Madejska pisząc ten reportaż o Włókniarkach chciała odpowiedzi na 3 główne, nurtujące ją pytania: Kim były? Skąd przybywały? Dlaczego zostawały? Jednak dostawała strzępy informacji, ponieważ włókniarki najmniej mówiły o pracy. Ogólnie nikt się nimi nie interesował. Szły codziennie o świcie do fabryki i tam się zaszywały. Pracowały w trudnych warunkach, gdzie...

Lata 80. Wojtyła w Łódzkiej przędzalni przemawia do tłumu spracowanych włókniarek. Robotnic z miasta biednego, zaniedbanego i zdaje się - przede wszystkim zapomnianego przez władze Polski Ludowej. Miasta które od dekad cieszy się wątpliwą sławą jako miejsce z najwyższym odsetkiem aborcji i umieralności niemowląt w całym kraju. W którym braki podstawowych produktów użytku codziennego oraz żywności odczuwa się w całej Polsce najdotkliwiej. Gdzie te kobiety, dźwigające na barkach odpowiedzialność za wyżywienie swoich rodzin w miejscu, gdzie dla mężczyzn pracy właściwie nie ma, z desperacji usuwają kolejne ciąże bądź grzebią dzieci poronione w wyniku przemęczenia i niedożywienia.
O czym Wojtyła mówi do kobiet?
O tym, że przecież nie chcą być grzesznicami. Że przecież nie mogą unikać ciąży, jak by się ta ciąża miała dla nich nie skończyć w tej przeraźliwej nędzy w której one żyją. Mają rodzić, żywe czy martwe, nie usuwać, wychowywać, a przy tym jeszcze pracować tak ciężko jak teraz. Bo to jedyne, czego chce od nich ten bóg do którego się modlą, kiedy przy krosnach mdleją z głodu.
Jest rok 1987 i Karol Wojtyła zamiast słów otuchy oferuje Łódzkim robotnicom festiwal wstydu i upokorzenia.
Jeśli ta historia nie obrazuje skali krzywdy, jakiej doznały Łódzkie pracownice tekstylne to nie wiem, co będzie w stanie. Książka nie jest doskonała, ale jest chyba jedynym z prawdziwego zdarzenia hołdem oddanym tym kobietom, zapomnianym, zepchniętym na margines historii. Madejska może nie jest mistrzynią języka, ale udało jej się genialnie oddać klimat tamtych czasów - czy było to piekło międzywojennego, nieludzkiego kapitalizmu czy PRL z jego masową kampanią wpychania kobiet znów do kuchni, gdy ich praca nie była już potrzebna przy dźwiganiu kraju z ruin. Mnogość cytatów, na które najczęściej uskarżają się czytelnicy wg. mnie jest tu atutem który ten klimat tworzy. Tło historyczne nie jest przepisane z encyklopedii, ale ciekawie nakreślone w sposób spójny z cytowanymi postaciami i ogólną narracją. Ilość informacji bywa przytłaczająca ale nie na tyle, by się pogubić. To nie jest łatwa sztuka, kiedy się tworzy tak kompleksowy reportaż, zahaczający o kilka różnych epok.

Na czwartej stronie książki cytowana jest jedna z włókniarek żartująca, iż gdyby bóg chciał dzisiaj ukarać Ewę, to kazałby jej rodzić dzieci będąc prządką. Smutna konkluzja jest taka, że tu praca w tekstyliach jako taka nie ma już znaczenia - państwo polskie ma długą i bogatą historię eksploatowania swoich kobiet do granic możliwości, przy jednoczesnym wymazywaniu ich z kart historii wespół z przypisywaniem ich zasług mężczyznom (przykład Nowej Huty powinien wystarczyć). Bez względu na dziedzinę i formę pracy. Ta książka jest tego smutnym dokumentem, ale i szalenie potrzebnym antidotum na tę zmowę milczenia otaczającą historię polskich kobiet pracujących.

Lata 80. Wojtyła w Łódzkiej przędzalni przemawia do tłumu spracowanych włókniarek. Robotnic z miasta biednego, zaniedbanego i zdaje się - przede wszystkim zapomnianego przez władze Polski Ludowej. Miasta które od dekad cieszy się wątpliwą sławą jako miejsce z najwyższym odsetkiem aborcji i umieralności niemowląt w całym kraju. W którym braki podstawowych produktów użytku...