Książka P. Kubiaka to historycznoprawne studium na temat jednego z bardziej - ze współczesnej perspektywy - zadziwiających elementów rzymskiego prawa karnego, jakim były kary wykonywane na arenie. Autor wychodzi od popularności igrzysk gladiatorskich oraz venationes w starożytnym Rzymie, a następnie w związku z tą popularną i krwawą rozrywką analizuje trzy typy kar wykonywanych na arenie: damnatio ad bestias (rozerwanie przez dzikie zwierzęta),damnatio ad gladium ludi (śmierć w przymusowej walce na arenie z innymi skazańcami) oraz damnatio in ludum (skazanie do szkoły gladiatorskiej, które wiązało się z koniecznością walk na arenie w roli gladiatora). Kubiak analizuje materiał źródłowy (rzymskie teksty prawne i literackie) i dokładnie rozpatruje miejsce tych kar w prawie rzymskim, różnice między nimi oraz status skazanych. Robi to w sposób bardzo konkretny i uporządkowany, przez co nawet osoba niezbyt dobrze obeznana z problematyką prawną łatwo zrozumie jego ustalenia.

Szczególnie ciekawe są moim zdaniem dwie kwestie. Po pierwsze, wyraźna różnica między dwiema pierwszymi karami a damnatio in ludum, która w zasadzie nie była karą śmierci. Po drugie, gotowość Rzymian do nawet rocznego utrzymywania więźnia w celu jego "widowiskowego" zabicia podczas igrzysk. Jak widać, planowane przez rzymskiego prawodawce cele kary można było zrealizować z zamierzonym skutkiem tylko przez śmierć na arenie, co dobrze pokazuje na znaczną odmienność starożytnego i współczesnego prawodawstwa. Kubiak zwraca zresztą uwagę na ten fakt, co w moim odczuciu jest kolejną istotną zaletą jego ciekawej i konkretnej pracy.

Tomasz Babnis

Książka P. Kubiaka to historycznoprawne studium na temat jednego z bardziej - ze współczesnej perspektywy - zadziwiających elementów rzymskiego prawa karnego, jakim były kary wykonywane na arenie. Autor wychodzi od popularności igrzysk gladiatorskich oraz venationes w starożytnym Rzymie, a następnie w związku z tą popularną i krwawą rozrywką analizuje trzy typy kar...