Stalin. Nowa biografia

To monumentalne dzieło nie do końca spelniło moje oczekiwania, niemniej oceniam je wysoko i nie żałuję czasu spędzonego z historią opowiedzianą przez autora.

Na uwagę zasługuje bez wątpienia fakt, że Oleg Khlevniuk w przeciwieństwie do innych biografów i badaczy stalinizmu nie przeżywa fascynacji dyktatorem. Mam tu na myśli Simona Sebaga Montefiore oraz Sheilę Fitzpatrick, którzy w swych świetnie napisanych książkach pisali o Kobie z rosnącą sympatią. Rzecz niesłychana.

Autor dokonuje pomysłowego zabiegu – rozdziały na przemian opowiadają ostatnie dni dyktatora i historię jego całego życia. To naprzemienne skrócenie i wydłużenie perspektywy nadaje książce duży dynamizm. To czego mi najbardziej zabrakło to brak poruszenia problemu GUŁagów. Niewykluczone, że Khlevniuk wyszedł z założenia, że czytelnik może przeczytać dostęną i bogatą literaturę faktu z arcydzielami Sołżenicyna i Szałamowa na czele.

Gdyby ktoś mnie pytał, którą książke warto polecić zasugerowałbym następującą kolejność: Jörg Baberowski i jego „Terror absolutny” oraz właśnie „Stalin. Nowa biografia” Khlevniuka.

To monumentalne dzieło nie do końca spelniło moje oczekiwania, niemniej oceniam je wysoko i nie żałuję czasu spędzonego z historią opowiedzianą przez autora.

Na uwagę zasługuje bez wątpienia fakt, że Oleg Khlevniuk w przeciwieństwie do innych biografów i badaczy stalinizmu nie przeżywa fascynacji dyktatorem. Mam tu na myśli Simona Sebaga Montefiore oraz Sheilę...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Nie dość ze drobiazgowo historia człowieka o którym prawdopodobnie powiedziano juz wszystko, to jeszcze napisana tak by zadowolić zarówno wytrawnych moli książkowych jak i tych którzy chcą się dowiedzieć czegoś nowego o Wodzu.

Nie dość ze drobiazgowo historia człowieka o którym prawdopodobnie powiedziano juz wszystko, to jeszcze napisana tak by zadowolić zarówno wytrawnych moli książkowych jak i tych którzy chcą się dowiedzieć czegoś nowego o Wodzu.

Pokaż mimo to

Więcej spodziwałem się po tej książce.

Więcej spodziwałem się po tej książce.

Pokaż mimo to

Nie zgadzam się z tym, że książka ta jest przełomem w badaniach stalinizmu, lecz oceniam ją głównie za świetne przedstawienie psychiki dyktatora.

Nie zgadzam się z tym, że książka ta jest przełomem w badaniach stalinizmu, lecz oceniam ją głównie za świetne przedstawienie psychiki dyktatora.

Pokaż mimo to

O ile ktoś nie czytał wcześniej żadnej tego typu pozycji jest świetna. W przeciwnym przypadku jedna z wielu, nie wnosząca nic nowego. Autor, moim zdaniem bardziej skupia się na sytuacji politycznej Rosji, niż na samym Stalinie.

O ile ktoś nie czytał wcześniej żadnej tego typu pozycji jest świetna. W przeciwnym przypadku jedna z wielu, nie wnosząca nic nowego. Autor, moim zdaniem bardziej skupia się na sytuacji politycznej Rosji, niż na samym Stalinie.

Pokaż mimo to

Założeniem konstrukcyjnym nowej biografii Stalina jest odniesienie się do życia politycznego i społecznego państwa z punktu widzenia ostatnich godzin życia dyktatora. Autor zdaje się nam mówić: wszystko, co obecne u schyłku życia ma swój początek w często zamierzchłych czasach. I choć zamysł to nienowy, wydaje się zajmujący, dając czytelnikowi nową perspektywę poznania tamtych czasów.

Oleg Khlevniuk wysnuwa wniosek, że Stalin był pod wielkim wrażeniem zdecydowania Lenina, jego upartego i nieustępliwego nalegania na realizację swojego programu działania pod hasłami: „Najważniejsza jest walka z wrogiem”; „Zobaczymy, co będzie później” i „Nie może być gorzej”.

W czasie oblężenia Carycyna w 1918 roku, Stalin pierwszy raz stosuje swój popisowy numer ze spiskiem kontrrewolucyjnym, co służyło mu nie tylko jako wojskowemu dyletantowi, ale przede wszystkim pozwalało na zyskanie pewności jakimi metodami najlepiej zdobyć władzę.

W życiu wodza nie ma żadnej tajemnicy - w tym tonie i rzeczowo sformułowana jest ta biografia. Stalin jest sprawny i umie wykorzystać niezdecydowanie innych, czym doprowadza do marginalizacji konkurentów. Jednym z zasług autora było postawienie na wyjaśnienie wyniesienia dyktatora i uczynienie tego w sposób przekonywujący. Zakreślono całą masę sprzyjających temu uwarunkowań, poczynając od jego osobowości i ambicji poprzez trudności w zaopatrzeniu i politykę wewnętrzną, a kończąc na sytuacji międzynarodowej.

Gdybym miał zaryzykować jedno zdanie, o czym jest ta biografia powiedziałbym, że traktuje ona o roli jednego człowieka w umacnianiu władzy na własnym i cudzym podwórku w przeciwieństwie do rozwiązywania rzeczywistych problemów, z jednym wyjątkiem: znalezieniem się w obozie zwycięzców II wojny światowej.

Założeniem konstrukcyjnym nowej biografii Stalina jest odniesienie się do życia politycznego i społecznego państwa z punktu widzenia ostatnich godzin życia dyktatora. Autor zdaje się nam mówić: wszystko, co obecne u schyłku życia ma swój początek w często zamierzchłych czasach. I choć zamysł to nienowy, wydaje się zajmujący, dając czytelnikowi nową perspektywę poznania...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Na temat Stalina napisano już wiele biografii. Po co zatem kolejna? Pierwsze co przyszło mi do głowy, to fakt, że biografia Khlevniuka jest bardzo przystępne dla amatora historii, a ponadto jest to kompletne opracowanie obejmujące całe życie Stalina, podparte rzeczowym badaniem archiwów – również tych najnowszych. Szczególnie ciekawe są wnioski, jakie autor wyciąga podczas lektury. Wskazuje na rolę przypadku w drodze Stalina na szczyt władzy. Z kart książki wyłania się ciekawy obraz człowieka, który został przeznaczony na popa, a ostatecznie skończył jako zagorzały przeciwnik kościoła i krzewiciel idei komunizmu. Uczucia, jakie mógł żywić Józef Dżugaszwili ostatecznie uleciały, gdy srodze doświadczony przez życie przybrał imię Stalina i posiadł niemal nieograniczoną władzę. Opracowanie Khlevniuka jest jednym z najlepszych jakie czytałem do tej pory. Autorowi udało się połączyć znane fakty z popularnonaukową narracją. Książka stanowi pewnego rodzaju powieść o znamionach kryminalnych. Przez wszystkie rozdziały przewijają się wątki, które ostatecznie splatają się na końcu. Na szczególną uwagę zasługuje opis ostatniego wieczoru życia Stalina, który podzielony na kilka części znajduje się na końcu każdego z rozdziałów.

Na temat Stalina napisano już wiele biografii. Po co zatem kolejna? Pierwsze co przyszło mi do głowy, to fakt, że biografia Khlevniuka jest bardzo przystępne dla amatora historii, a ponadto jest to kompletne opracowanie obejmujące całe życie Stalina, podparte rzeczowym badaniem archiwów – również tych najnowszych. Szczególnie ciekawe są wnioski, jakie autor wyciąga podczas...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Najbardziej irytujący jest w tej pozycji podtytuł "Nowa biografia", bo jeżeli ktoś interesuje się postacią Józefa Stalina, to wielu nowych rzeczy się z tej książki nie dowie. Autor ciekawie podzielił książkę na rozdziały, gdzie kolejne wydarzenia z życia Stalina przeplatają się z ostatnimi godzinami jego życia. Ten schemat jak i szczegółowość opisu ostatnich chwil życia Stalina, to jak dla mnie największy plus tej pozycji. Sama książka jest natomiast bardzo nierówna. Niektóre fragmenty życia Stalina zostały jedynie zasygnalizowane, bez wnikania w szczegóły, co jak na książkę tytułującą się biografią i do tego takiej postaci jak Stalin, tak dokładnie zbadanej i opisanej, to jednak za mało. Zbyt dużo mamy również opisów systemu rządów stalinowskich, co przy "ślizganiu" się po niektórych fragmentach życia bohatera jest według mnie bez sensu. Praca w mojej ocenie średnia, mimo zachwytów szeregu recenzentów.

Najbardziej irytujący jest w tej pozycji podtytuł "Nowa biografia", bo jeżeli ktoś interesuje się postacią Józefa Stalina, to wielu nowych rzeczy się z tej książki nie dowie. Autor ciekawie podzielił książkę na rozdziały, gdzie kolejne wydarzenia z życia Stalina przeplatają się z ostatnimi godzinami jego życia. Ten schemat jak i szczegółowość opisu ostatnich chwil życia...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Bardzo dobra książka. Myślę, że oddaje w 100% klimat czasów stalinowskich. Sam obraz Stalina ukazany jest chyba w pełni. Cóż za straszny i amoralny to był człowiek!

Bardzo dobra książka. Myślę, że oddaje w 100% klimat czasów stalinowskich. Sam obraz Stalina ukazany jest chyba w pełni. Cóż za straszny i amoralny to był człowiek!

Pokaż mimo to

Książka ma kilka zalet, po pierwsze – raczej chłodne podejście do tematu. Z zasady mam zawsze duże wątpliwości co do rosyjskich analityków rewolucji, stalinizmu i komunizmu, wyczuwam u nich często brak pełnego obiektywizmu (co oczywiste) ale i nutki nostalgii i rosyjskiego imperializmu. U Khlevniuka jednak ocena stalinizmu i samego Stalina jest jednoznaczna. Po drugie, Khlevniuk analizuje dostępne materiały i stara się znaleźć dowody na kilka popularnych tez (np. zabójstwo Kirowa) i wobec ich braku odrzuca te tezy w sposób otwarty a nie domyślny, co pozwala czytelnikowi polemizować z autorem. Po trzecie książka solidnie wykłada żywot Stalina i historyczny kontekst – dla kogoś, kto po raz pierwszy zagłębia się w tę tematykę książka Khlevniuka może okazać się objawieniem.

Jednak nie jest to książka wyjątkowo odkrywcza. Jest to książka dobra, ale nie wyróżniająca się niczym od innych biografii. Według mnie Baberowski napisał lepszą i konkretniejszą a Conquest bardziej przełomową (w swoim czasie).

Khlevniuk twierdzi we wstępie, że pisze nową biografię głównie dlatego, żeby uwzględnić materiały z nowo otwartych archiwów. Sam jest głównym specjalistą Państwowego Archiwum RF. Niestety, w książce nie ma zbyt wielu odkrywczych faktów. W większości Khlevniuk stwierdza, że nowo dostępne materiały nie potwierdzają tej czy innej tezy (znowu Kirow, ale też teoria o przygotowywaniu przez Stalina napaści na Hitlera). Trochę to mało jak na nowo odkryte dokumenty.

Co do polskiego wydania to książka ładna, może trochę zbyt ceglasta. Po drugie była tłumaczona z angielskiego a nie z rosyjskiego oryginału, przy tym niezbyt dokładnie. W jednym miejscu jest mowa o „sowieckiej inteligencji” gdzie na 100% chodzi o „sowiecki wywiad” („intelligence”). W innym miejscu Sowieci w każdej chwili spodziewali się „niemieckiego strajku” , czyli po polsku „uderzenia” („strike”). Efekt komiczny zapewniony.

Nazwanie tej biografii „zniewalającą” i „arcydziełem” to bezwstydna reklama…
I na koniec ciekawostka – rosyjski wydawca podaje nakład książki w Rosji – 3 tysiące egzemplarzy. Jak dla mnie to szokująco mało. Znak nie podaje nakładu polskiego wydania.

Książka ma kilka zalet, po pierwsze – raczej chłodne podejście do tematu. Z zasady mam zawsze duże wątpliwości co do rosyjskich analityków rewolucji, stalinizmu i komunizmu, wyczuwam u nich często brak pełnego obiektywizmu (co oczywiste) ale i nutki nostalgii i rosyjskiego imperializmu. U Khlevniuka jednak ocena stalinizmu i samego Stalina jest jednoznaczna. Po drugie,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to