Koncesjonowany nacjonalizm. Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald 1980-1990

Przemysław Gasztold-Seń, Koncesjonowany nacjonalizm. Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald 1980–1990, Warszawa 2012, 446 s. (seria „Monografie”, t. 77)

Zjednoczenie Patriotyczne „Grunwald” skupiało w swoich szeregach najzagorzalszych przeciwników „Solidarności”. Członkowie ugrupowania za cel swoich propagandowych ataków obrali zwłaszcza opozycjonistów wywodzących się z Komitetu Obrony Robotników. „Grunwald” miał przyzwolenie kierownictwa PZPR na publiczne głoszenie haseł nacjonalistycznych, ksenofobicznych i antysemickich. Stowarzyszenie, na którego czele stał znany reżyser Bohdan Poręba, próbowało w okresie karnawału „Solidarności” wykorzystać schemat nagonki antysemickiej znanej z Marca ‘68. W trzynastą rocznicę wydarzeń marcowych założyciele „Grunwaldu” zorganizowali wiec przed byłym gmachem Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, podczas którego przestrzegali przed siłami „syjonistycznymi” w „Solidarności”. Komunistyczny reżim nie wahał się wykorzystywać kontrowersyjnych akcji „Grunwaldu”, a ugrupowanie to swobodnie działało do końca PRL. Było taktycznie przydatne dla ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego, która w grze politycznej z opozycją instrumentalnie posługiwała się nacjonalizmem i antysemityzmem.

Książka nagrodzona w XV edycji konkursu prac magisterskich im. Jana Józefa Lipskiego

Autor został laureatem Nagrody Historycznej tygodnika „Polityka” w kategorii debiutów (2013)

SPIS TREŚCI

Wstęp

1. Geneza i powstanie organizacji

Problemy z genezą „Grunwaldu”
Nacjonalizm w komunizmie?
Przejawy nacjonalizmu w PRL
Lewica narodowa a dogmatycy
Inspiracje
Powstanie „Grunwaldu”
Zebranie założycielskie i rejestracja
Zjazdy w Olsztynie i Warszawie
Siedziba „Grunwaldu”
Liczebność Zjednoczenia
W okresie stanu wojennego
„Grunwald” a Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

2. Wokół demonstracji 8 marca 1981

Przygotowania władz do uroczystości marcowych na UW
Wiec na Uniwersytecie Warszawskim
Demonstracja „Grunwaldu” przed siedzibą MBP
Skutki i reperkusje
Reakcja aparatu partyjnego
Reperkusje międzynarodowe
Środowiska opozycyjne wobec „Grunwaldu”
Polscy Żydzi wobec „Grunwaldu”
Społeczeństwo krytykuje „Grunwald”
„Należy ludziom otworzyć oczy” – epizod płk. Zygmunta Waltera-Jankego
Z KIK do „Grunwaldu” – przypadek Kazimierza Studentowicza
„Grunwald” a tygodnik „Rzeczywistość”
„Gratulacje od M. Bormanna i dr. Mengełe”, czyli sprawa operacyjnego sprawdzenia kryptonim „Kobra”
Groźby wobec działaczy Zjednoczenia – sprawa Zenona Łobacza
Sympatycy „Grunwaldu”

3. Program i działalność

Program wychowania patriotycznego
Wykorzystanie telewizji, radia, własnej prasy i wydawnictw
Udział w życiu politycznym
Antysyjonizm – antysemityzm
Anty-KOR
Antyniemieckość
Kontakty zagraniczne
Spory i kłótnie wewnątrz „Grunwaldu”
Wersja Bohdana Poręby
Działania grupy Ciesiołkiewicza
Tygodnik „Polityka” a walki frakcyjne w „Grunwaldzie”
MSW wobec sporów w „Grunwaldzie”
Od stabilizacji do rozpadu

Zakończenie
Summary
Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób