Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Tematem tej książki i pracy dziennikarskiej Lindy Polman są różnego rodzaju problemy, błędy a nierzadko przestępstwa i zbrodnie związane z pomocą humanitarną i rozwojową. Obrywa się głównie międzynarodowym organizacjom humanitarnym związanym z ONZ, wielkiemu biznesowi i małym prywatnym organizacjom humanitarnym z Europy i USA, niewiele wspominane jest o organizacjach z Azji czy państw arabskich. To można zrozumieć, autorka pochodzi z Holandii, więc łatwiej jest jej zbierać informacje na europejskim rynku niż w Pekinie czy Dubaju. Autorka skupia się wyłącznie na aspektach negatywnych, niewiele wspomina o jakichkolwiek pozytywnych stronach działalności humanitarnej. Tworzy to pewne wrażenie stronniczości. Ale nawet jeśli informacje przedstawione w tej książce są przesadzone, jeśli nawet połowa z oskarżanych tu osób i instytucji jest niewinna, to patologii w branży humanitarnej i tak jest dużo za dużo. Wyraźnie wskazany jest problem sterowania emocjami przez media, przesady stosowanego przez nie języka i inflacji słów. Pani Polman skłania się w stronę poglądów wspominanej przez siebie Florence Nightingale, że wojna tym szybciej się skończy, im bardziej będzie nieopłacalna i dlatego należy pomoc kierować tak, żeby nie mogli z niej korzystać żołnierze a tym bardziej przywódcy stron walczących. To błąd przypisywania z góry wszystkim stronom walczącym racjonalnych postaw i chęci zysku. O ile na wojnie wielu myśli o łupach, o tyle większość wojen jest ekonomicznie nieopłacalna. Już Florence Nightingale powinna znać przykład wojny o niepodległość USA, która dla Brytanii była ekonomicznie bez sensu, więcej Brytyjczycy wydawali na utrzymanie wojska i administracji w amerykańskich koloniach, niż potrafili z nich zebrać podatków, dopiero po wojnie osiągnęli dodatni bilans ekonomiczny w handlu z już niepodległymi Stanami. Po śmierci pani Nightingale a za życia pani Polman miała miejsce wojna o Falklandy, które dla obu stron są bezwartościową kupą kamieni. Wiele jest też w historii i współczesności wojen toczących się wciąż na terenach zupełnie wyniszczonych czy reżimów kontynuujących politykę rujnującą kraj (wielki głód na sowieckiej Ukrainie, rewolucja kulturalna w ChRL itp). Autorka stwierdza, że Niemcy nie wyrzuciliby MKCK z terenów przez siebie okupowanych, gdyby ten nagłośnił dokonywane przez Niemców ludobójstwo, bo "Niemcy potrzebowali działalności Czerwonego Krzyża tak samo jak inne walczące strony, chociażby po to, by móc pomagać niemieckim jeńcom znajdującym się w rękach aliantów.". Nie chcę tu oceniać postawy MKCK. Zwracam tylko uwagę na przypisywanie szalonemu tyranowi Hitlerowi i szurniętemu ideologowi Himmlerowi racjonalnych motywów. Reżim nazistowski podejmował nieraz wrogie działania wobec osób, instytucji i państw z powodów mocno nieracjonalnych i nie kierował się rozumem, dowodzi tego choćby wymordowanie ludności getta w Łodzi, chociaż działalność tego getta była dla Niemiec ekonomicznie opłacalna. Dość narzekania, książka porusza ważną kwestię, na temat której w języku polskim niewiele można przeczytać. Spotkałem się wcześniej z liźnięciem negatywnego wpływu nieprzemyślanej pomocy humanitarnej ONZ w Afryce w książce "W obronie innych" Sama Childersa, pewien polski oficer uczestniczący w odbudowie Iraku (pomoc rozwojowa) po obaleniu Husajna wspominał o naciskach kierowanych w stronę "sprzedawania medialnego" działań pomocowych a nie rzeczywistej odbudowy kraju, jeśli dobrze pamiętam tytuł "Mój Irak". W "Karawanie kryzysu" sporo jest odniesień do pozycji nigdy niewydanych po polsku. Do dzisiaj nie doczekaliśmy się nawet "Shake Hands With the Devil" generała Dallaire'a, na podstawie tej książki przynajmniej powstał rzetelny film.