Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Znakomita monografia archeologiczna, przedstawiająca wyniki badań i możliwe choć całkowicie nieoczywiste interpretacje odkryć z okresu powstawania zrębów państwowości polskiej. Szerokie i wielostronne badania pozostałości, a często jedynie śladów grodów, osad, cmentarzysk, przypuszczalnych miejsc kultu, datowanych na VIII - XI wiek mają nam rozświetlić nieprzeniknione mroki doby przedmieszkowej. Wskazać terytorialne zalążki państwowości, rodową kolebkę Piastów, rzucić światło na mechanizm gruntowania się silnej, scentralizowanej władzy książęcej, rozrostu terytorialnego władztwa Mieszka, którego winniśmy zwać Tajemniczym bo tak bardzo to postać nieznana, kontrowersyjna. Nie znamy jego pochodzenia, tak etnicznego, społecznego jak i terytorialnego, choćby przybliżonej daty narodzin, relacji i koligacji rodzinnych, punktu wyjściowego błyskawicznej kariery, źródeł i fundamentów siły. Czy otrzymujemy odpowiedzi na te pytania? Zupełnie nie. Badania archeologiczne i idące im w sukurs badania biologiczne, chemiczne, genetyczne rzucają pewne światło na nasze najstarsze dzieje, rysują wiele obrazów, podsuwają niezliczone hipotezy. Niestety odkrywane przedmioty milczą choć z pewnością niejedno miałyby do powiedzenia, a każda interpretacja badaczy jest tylko przypuszczeniem, na naszym terenie w większości nie znajdującym oparcia w źródach pisanych bo tych zachowało się mniej niż na lekarstwo. Te do których możemy sięgnąć są dość późne, obce i niekoniecznie w pełni wiarygodne. Wyniki badań i wypływające z nich wnioski nie tylko nie zawsze i nie do końca wyjaśniają, ale niekiedy przez swą niejednoznaczność i odmienność od przyjętych schematów wręcz gmatwają i zaciemniają obraz dawnych wieków polskich. Rzecz niezwykle ciekawa, rzekłabym wręcz pasjonująca, ale tylko i wyłącznie dla tych, którzy są autentycznymi wielbicielami historii z zacięciem i pasją pochłaniającymi po wielokroć powtarzające się geograficzno-architektoniczne charakterystyki grodzisk, osad, rozplanowanie cmentarzysk, opisy darów grobowych. Z pewnością nie dla przeciętnego czytelnika, nawet tego zainteresowanego historią ojczystą.