Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Dzieło stricte naukowe, napisane bardzo hermetycznym językiem, wymagającym od czytelnika nieustannych poszukiwań znaczeń słów, które czyta. Znaczna jego część poświęcona jest przedstawieniu socjologicznych modeli komunikacji społecznej i roli reportażu w przedstawianiu rzeczywistości. Kiedy odejmie się rozdziały poświęcone ukazywaniu rozumienia pojęć takich jak "kultura" przez nauki społeczne, niewiele zostaje samych refleksji nad twórczością polskiego reportażysty. Niewątpliwie jest to ciekawe dzieło, będące wiwisekcją sposobu opisywania przez Ryszarda Kapuścińskiego oraz roli w jego reportażach takich wytworów kultury, jak "władza," czy "prawo," a także stanów psychospołecznych, jak np. postawa wobec własnej i obcej grupy etnicznej, ale również czysto materialnych dzieł, jak budowle. Brzmi dobrze, ale jest to podane w taki sposób, że tylko osoba posiadająca rozbudowaną wiedzę z zakresu nauk społecznych może coś z tej książki wynieść. Całość czyta się źle, z dużym wysiłkiem i co gorsza nabicie jej zbyt dużą ilością faktów sprawia, że ciężko cokolwiek z niej zapamiętać - autor w jednym akapicie tak często zmienia reportaże do których się odnosi, że ciężko podążać za jego myślą. Wątpliwości natury metodologicznej budzi natomiast rozdział poświęcony procesowi komunikacji między reporterem a czytelnikiem. Wyniki naukowych badań w zakresie recepcji reportaży Ryszarda Kapuścińskiego zostały oparte na kwestionariuszach wypełnionych zaledwie przez dwanaście osób! Przyznaję, nie jestem socjologiem, ale wydaje mi się wysoce wątpliwie, aby z tak małej grupy badawczej można było wyprowadzić wnioski na temat interpretowania roli reportaży jako źródeł poznania społeczeństw i kultur. Według mnie, co najwyżej mogłyby służyć do sformułowania tezy badawczej przed bardziej rozbudowaną kwerendą źródłową. Książka Mariusza Dzielęgiewskiego, choć ma bardzo dobra bazę teoretyczną wynikającą z niezwykle bogatej literatury przedmiotu i nader rozbudowany aparat naukowy, nie wydaje mi się pracą wyczerpującą w pełni temat poruszony przez badacza, ze względu na wskazane przeze mnie problemy metodologiczne w ostatnim rozdziale. Na pewno też nie nadaję się do zachęcania do lektury reportaży Kapuścińskiego, ze względu na trudności w odbiorze. Może być co najwyżej ciekawostką dla miłośników "Cesarza reportażu," jeśli zdołają przez nią przebrnąć.