Mistrzyni współczesnych baśni – Diane Setterfield

Setterfield to pisarka, która bada współczesne symbole, doszukując się ukrytych znaczeń, potrafiąc równocześnie pisać z elegancją, odnosząc się do klasycznych wzorów kultury europejskiej. Diane Setterfield studiowała literaturę francuską na Uniwersytecie Bristolskim, wykładała język angielski w Institut Universitaire de Technologie oraz École nationale supérieure de Chimie w Miluzie we Francji. W ostatniej dekadzie XXI wieku zdecydowała się jednak opuścić akademickie mury europejskich katedr, aby w pełni poświęcić się literaturze pięknej.

Brytyjska powieściopisarka jest znana jako specjalistka od książek pisanych w baśniowej stylistyce. Jednak nie są to zwykłe baśnie, a historie niestandardowe, mroczne, nieco posępne, przepełnione duchem melancholii. Nie powinno zatem dziwić, że w swoich wypowiedziach Setterfield często odnosi się do magii – rozumianej jako szczególnego rodzaju nastrojowość, która towarzyszy nam na przykład podczas lektury. Ale nie tylko. Twórczyni w metaforyczny sposób odnosi się również do rzeczywistości, w której aktualnie się znajdujemy.

Setterfield nie ukrywa, że obecna rzeczywistość to próba. Wyzwanie, któremu musimy stawić czoło.

Wirus jako klątwa, czyli walka dobra ze złem

Autorka, zapytana o sytuację pandemiczną na świecie, pokusiła się o to, żeby przedstawić dosyć obrazową diagnozę.

Brytyjka wskazuje jednak nie tylko przyczyny obecnej sytuacji, ale bada również możliwe scenariusze na przyszłość, które są przecież pisane na bieżąco.

Setterfield uchodzi za wrażliwą, pełną empatii artystkę, która w celny sposób potrafi oddawać koloryt historii. „Trzynasta opowieść” to jej literacki debiut, który z miejsca stał się bestsellerem – książka została wydana w 38 krajach na całym świecie i sprzedana w ponad trzech milionach egzemplarzy. Polscy czytelnicy mają teraz ponowną okazję przekonać się, jaką tajemnicę Setterfield zapisała tym razem.

Historia gotycka, romans i fantastyka, czyli „Trzynasta opowieść”

Dom to określone, konkretne miejsce, ale również emocje, uczucia i wspomnienia. Bywa i tak, że we wspomnieniach zapisano niezwykłe sekrety. Zwłaszcza gdy jest to jedyne, co pozostało po wiekowych rodach. I jest tak w przypadku dawnych mieszkańców posiadłości Angelfiel, po której została już tylko ruina. Przebiegła manipulatorka Isabelle, jej porywczy brat Charlie i dzikie, nieokiełznane bliźniaczki, Emmeline i Adeline. Jakie tajemnice zabrali ze sobą do grobu? I czy w fundamencie posiadłości znajdują się jakiekolwiek odpowiedzi? Specjalnie dla nas Diane Setterfield dzieli się również inspiracją do stworzenia rezydencji w Angelfield.

Zmieniają się czasy, a ludzkie osobowości i sposób patrzenia na świat bywają jednak podobne. Vida Winter, jedna z kluczowych bohaterek w „Trzynastej powieści”, znana angielska powieściopisarka, sukcesywnie unika pytań dziennikarzy o swoją przeszłość. Jednak gdy czuje, że jej czas jest bliski końca, zastanawia się nad tym, co może pozostawić po sobie. I tak też Winter zwraca się w końcu do biografki-amatorki Margaret Lea po to, aby wysłuchała jej opowieści, a następnie przekuła ją na literacką materię.

Panna Winter charakteryzowana jest jako osoba, którą posiadała niemal magiczną zdolność do wpływania na życie innych. „Pani Winter przywróciła mi dziewictwo początkującego czytelnika i zauroczyła mnie swoim pisarstwem” – deklaruje Margaret Lea, zajmująca się spisaniem tajemniczych faktów z życia twórczni, mistrzyni słowa, która jest jedną z najważniejszych postaci w książce. Lea posiada własne sekrety rodzinne, natomiast odkrywanie tajemnic zapisanych w przeszłości Winter to niezwykła próba, która doprowadza ją do konfrontacji z własnymi duchami.

Określony porządek świata, który przeminął, jest wyznacznikiem całości. Tradycja, rodowe przywiązanie, więzy krwi – to tematy, które powracają w „Trzynastej opowieści”.

Magia opowieści – w ludziach zapisane są historie

Autorka otwiera przed nami niezwykły świat, w którym ważne są niuanse. Jest na kartach „Trzynastej opowieści” obraz miłości, praktycznie bezwarunkowej, siostrzanej, która jest niezwykle trwała, choć podszyta zazdrością. Ale nie tylko. Bo też nienawiścią, cierpieniem. W historii uobecniają się też duchy, mroczne widziała, widma przeszłości – symbole niezabliźnionych ran. I choć w książce pada zdanie, że „prawda jest wystarczająco ciężka, żeby jeszcze miał udźwignąć na swoich barkach zainteresowanie opinii publicznej”, to rozwiązanie tajemnicy jest niezwykle satysfakcjonujące. A równocześnie nieoczywiste.

Setterfield potrafi zresztą tworzyć literackie mozaiki odnoszące się do bardzo różnych gatunków. Brytyjska powieściopisarka jest niezwykle świadoma wykorzystywanych wzorców, archetypów i motywów, które można odnosić do literackiej klasyki z XIX wieku, tyle tylko że poddanych współczesnym standardom powieści obyczajowej.

Słowa mają moc zmieniania rzeczywistości. Dzięki nim snujemy opowieści – legendy, baśnie, mity i podania. Tworzymy zupełnie nowe światy. A także nasze biografie, w którym pozapisywane są niezwykłe tajemnice.

Potrzeba opowieści – magia ze skarbca literatury

„Trzynasta opowieść” zbudowana jest na kilku podstawowych fundamentach. Z jednej strony rodzinne tajemnice i dziedzictwo, swoiste fatum, które ciąży nad życiem śmiertelników. Z drugiej namiętności, uczucia motywujące do działania. Wszystkie relacje, międzypokoleniowe historie, pospinane są klamrą tajemniczych wydarzeń odnoszących się do mistycyzmu. Mrocznych baśni, niezrozumiałych legend, przedwiecznych, choć uniwersalnych symboli.

W tej historii niebagatelną rolę odgrywa również literatura – jako punkt wyjścia, ale również ostatecznego rozwiązania. Swoista esencja, motywator do działania, wartość sama w sobie. Jest to zresztą widoczne na kartach „Trzynastej opowieści”, gdy dochodzi do opisu świątyni literatury, biblioteki. „Była to zasobna i zadbana biblioteka z prawdziwego zdarzenia. Księgozbiór był skatalogowany, ustawiony alfabetycznie i utrzymany w porządku, tak jak ja bym to zrobiła. Znajdowali się tam wszyscy moi ulubieńcy – zarówno wiele rzadkich i cennych wydań, jak i całkiem zwykłe, zaczytane egzemplarze. Nie tylko „Dziwne losy Jane Eyre”, „Wichrowe Wzgórza”, „Kobieta w bieli”, ale także „Zamczysko w Otranto”, „Tajemnica lady Audley”, „Widmo narzeczonej”. Te tytuły mogą być wskazówką, jeśli chodzi o odczytanie wzoru na „Trzynastą opowieść”.

Autorka zwraca uwagę, że również współcześnie potrzebujemy opowieści. Nie tylko tych zapisanych w legendach, ustnych przekazach, ale również faktach. Bo, jak podkreśla, Setterfield:

Książkę „Trzynasta opowieść” można już nabyć w księgarniach online.

Trzynasta opowieść

Issuu is a digital publishing platform that makes it simple to publish magazines, catalogs, newspapers, books, and more online. Easily share your publications and get them in front of Issuu's millions of monthly readers.

Artykuł na podstawie książki „Trzynasta opowieść” we współpracy z Wydawnictwem Albatros