Efektownie napisane dziełko na tematy ekonomiczne, które i teraz, po 150 latach, czyta się z przyjemnością. Autor jest zwolennikiem teorii liberalnej, z minimalną rolą państwa, dominującą rolą rynku i biznesu prywatnego. Rzecz ma wartość historyczną, ale traktowanie dziełka Bastiata jako antidotum na wszelkie nasze problemy współczesne jest grubym nieporozumieniem: od jego czasu świat się bardzo zmienił a i nauka ekonomii rozwinęła się niebywale.

Nasuwa się pytanie w jakim stopniu to zgrabnie napisane ponad 150 lat temu dziełko jest nadal aktualne w dzisiejszym świecie, z globalizacją, internetem, automatyzacją czy olbrzymim rozwojem rynków finansowych. Od tego czasu nauka ekonomii poszła też mocno do przodu.

Napisane to prosto i bardzo przekonująco. Dostajemy jasny przekaz: wszelkie ingerencje państwa w gospodarkę postaci subsydiów, podatków, robót publicznych, angażowania się w biznes czy wprowadzania barier celnych są złe. Rynek zaś i wolność gospodarcza to najlepsze rozwiązania ekonomiczne. Co ciekawe, większość tez Bastiata stanowi standardowy element wykładu dla studentów ekonomii. Ale właściwie prawie każdy jego pogląd można kwestionować i dyskutować.

W wielu opiniach wyczytałem, że rady Bastiata stanowią świetne i pełne antidotum na bolączki współczesnej gospodarki. Moim zdaniem to grube nieporozumienie, od jego czasu świat zmienił się strasznie. Nie było wtedy internetu, rozwiniętych rynków finansowych, globalizacji. Poza tym Bastiat kompletnie ignoruje problem dóbr publicznych czy tak ważne teraz zanieczyszczenie środowiska: oba problemy wymagają ingerencji państwa.

Anachroniczność wywodów Bastiata uderza gdy pisze o zastępowaniu pracy ludzkiej przez maszynową i twierdzi: "Jakub Poczciwiec miał dwa franki, które przeznaczył na wynagrodzenie dla dwóch robotników. Ale oto wpadł na pomysł, że jeżeli zastosuje liny i ciężarki, wówczas pracy będzie o połowę mniej. Zwalnia zatem robotnika i oszczędza franka." I dalej, argumentuje: "Jakub Poczciwiec sprzedaje produkt po takiej samej cenie, a do jego wytworzenia zatrudniony jest jeden pracownik mniej – to widać. Ale dzięki jednemu frankowi, którego zaoszczędził, zatrudnienie znajduje dodatkowo inny pracownik – tego nie widać." No, niestety, nie widać, bo inny pracownik nie musi znaleźć pracy, bo może np. istnieć strukturalne bezrobocie, czy postęp technologiczny: odsyłam tu do książki Brynjolffsona i McAfee 'Wyścig z maszynami'.

Chcę być dobrze zrozumiany, uważam że wolny rynek i prywatna własność są w większości przypadków najlepszymi formami rozwiązywania problemów gospodarczych, niemniej w obecnych czasach w wielu przypadkach zawodzą; wtedy inne środki (w tym interwencja państwa) są konieczne i lepiej się sprawdzają.

Efektownie napisane dziełko na tematy ekonomiczne, które i teraz, po 150 latach, czyta się z przyjemnością. Autor jest zwolennikiem teorii liberalnej, z minimalną rolą państwa, dominującą rolą rynku i biznesu prywatnego. Rzecz ma wartość historyczną, ale traktowanie dziełka Bastiata jako antidotum na wszelkie nasze problemy współczesne jest grubym nieporozumieniem: od jego...