Powstanie kozackie pod przywództwem Krzysztofa Kosińskiego, nie doczekało się do tej chwili w polskiej historiografii kompleksowego opracowania w postaci monografii. W drugiej połowie lat 20. XX wieku, na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie powstała rozprawa naukowa autorstwa Teodora Zagalaka, która temat ten podejmowała. Nigdy nie ukazała się drukiem, toteż ten nieznany dotąd rękopis, odnaleziony po niemal 100 latach, pozostaje nie tylko świadectwem dokonań szkoły lwowskiej, ale także ważnym fragmentem polskiej kultury, którą próbowano skazać na zapomnienie. Oparta o ówcześnie dostępne źródła i literaturę, jest jedną z pierwszych w polskiej historiografii próbą analizy tego powstania kozackiego. Edycję uzupełnia jeden z pierwszych, powstały w gronie lwowskich historyków, anonimowy rękopis, będący próbą syntezy wojen polsko-kozackich w XVII wieku. Także i ten unikalny rękopis jest fragmentem polskiego dziedzictwa narodowego, który przez blisko 100 lat pozostawał niedostępnym dla polskich historyków.
opracowanie, wstęp naukowy, przygotowanie do druku Maciej Franz
Teodor Zagalak, urodził się w Samborze, tam też ukończył C.K. Gimnazjum im. Arcyksiężniczki Elżbiety. W kolejnych latach kontynuował naukę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych. Był aktywnym uczestnikiem seminarium naukowego, w ramach którego przygotował nie tylko swoją rozprawę doktorską, ale także oceny wewnętrzne recenzyjne prac kolegów i koleżanek. Najpewniej jego opiekunem naukowym był profesor Stanisław Zakrzewski. Pozostaje postacią całkowicie zapomnianą i tajemniczą. Jest jednak przedstawicielem młodej lwowskiej szkoły historycznej, która nie miała swojej szansy, aby zaistnieć w pełnym wymiarze w polskiej historiografii. Udostępnienie rękopisu jego rozprawy doktorskiej, daje mu szansę na trwałe wpisać się do polskiej historiografii.
Archiwum Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie Koncepcja utworzenia serii wydawniczej ma pozwolić nie tylko na wprowadzenie do obiegu historiograficznego najcenniejszych, a dotąd nieznanych prac, ale jednocześnie ma wskazać wagę i znaczenie prac badawczych po­dejmowanych nie tylko współcześnie, ale również wcześniej, w tym także w pierwszej połowie XX wieku. Ówczesny warsztat naukowy był inny niż obecnie. Inaczej konstruowano rozprawy doktorskie, kładąc nacisk na inne elementy. Obecnie publikacja tamtych dysertacji doktorskich pozwoli lepiej zrozumieć sposób, w jaki postrzegano krąg badawczy, do jakich zespołów docierano, jak budowano tezy badawcze i jak starano się je weryfikować. To, jak można sądzić, pozwoli lepiej zrozumieć specyfikę lwowskiej szkoły historycznej z pierwszej połowy XX wieku, która kontynuowała najlepsze tradycje polskiej szkoły historyków lwowskich. Oni to w XIX wieku znacząco przyczynili się do powstania polskiej historiografii, a następnie wytyczyli jej pierwsze obszary badawcze. Lwów, obok Krakowa i działającego tam Uniwersytetu Jagiellońskiego, był w tamtym czasie miejscem szczególnie ważnym dla rozwoju polskiej historiografii.

Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Część 1. Opracowanie Zasady edycji źródłowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Pierwsze powstania kozackie w polskiej historiografi i . . . 19
1. Historiografi a w okresie do 1939 roku . . . . . . . . . . . . 22
2. Historiografi a po drugiej wojnie światowej . . . . . . . 25
Rękopis i jego Autor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Część 2. Rękopis
Teodor Zagalak, Bunt Krzysztofa Kosińskiego 1591–1593 . . . . . . . . . . . . . . . 45
Dodatek — Z historii wojen polsko-kozackich w XVII wieku . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Kilka słów podsumowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Bibliografi a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Indeks nazw geografi cznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Анотація . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165