Psychomotoryka w rozpoznawaniu stanów ze spektrum autyzmu u dzieci

Ostatnie lata przyniosły gwałtowny rozwój badań nad autyzmem, nad jego przyczynami, patomechanizmami, konsekwencjami oraz nad możliwymi strategiami terapeutycznymi. Jednocześnie, wraz ze wzrostem ilości badań, wzrosła ilość postawionych diagnoz, choć niestety czasami są one mylne. Tym ważniejsze staje się wnikliwe diagnozowanie, a przede wszystkim edukowanie i zwrócenie uwagi na różnice pozwalające odróżnić autyzm od innych przypominających go zaburzeń. Pomocne w tym celu są między innymi publikacje, przy pomocy których nie tylko specjaliści zajmujący się tematyką autyzmu, ale również szerokie grono innych osób – rodziców, opiekunów czy nauczycieli może poszerzać swoją wiedzę, będąc przede wszystkim wyczulonym na pewne zachowania czy stany.
Jedną z takich książek jest znakomita publikacja autorstwa Joanny Kruk-Lasockiej, pt. „Psychomotoryka w rozpoznawaniu stanów ze spektrum autyzmu u dzieci”. Opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS książka to kompendium wiedzy na temat autyzmu, obejmująca zarówno przemiany w sposobie podejścia, kryteriów diagnostycznych, jak i najnowsze wyniki badań. To czyni książkę pozycją niemal niezbędną wszystkim pedagogom specjalnym, ale i nauczycielom, którzy pragną w jak największym stopniu zaspokoić specyficzne potrzeby dziecka z autyzmem, a także wspierać jego rozwój i edukację. To także książka dla rodziców, a przystępny język pozbawiony tam gdzie tylko to możliwe naukowego żargonu, czyni ją odpowiednim do jak najszerszego wykorzystania, przede wszystkim dzięki zrozumieniu, z czym mają do czynienia i z jakimi zachowaniami oraz / lub problemami mogą się spotkać.
Pozycja podzielona jest na siedem rozdziałów, które składają się niejako na dwie części – teoretyczną oraz praktyczna. Ta druga zawiera studia indywidualnych przypadków, dotyczące pięciorga dzieci: Alicji, Klary, Tosi, Dalii, Halinki oraz Stefana. W obu tych częściach autorka kładzie nacisk na trudności diagnostyczne, tym większe, im mniejszy jest poziom świadomości otoczenia i wiedza na temat problematyki autyzmu. Dlatego cenne jest podejście, dzięki któremu Joanna Kruk-Lasocka pokazuje pierwsze możliwe objawy autyzmu czy oznaki w zakresie stanów czy zachowań, które powinny zaniepokoić opiekunów. Zwraca ponadto uwagę na inną drażliwą kwestię – z uwagi na fakt, iż na dziecko z autyzmem placówki otrzymują największe finansowanie, zaś rodzice – równego rodzaju wsparcie, często możemy mieć do czynienia ze świadomie błędnym rozpoznaniem, a właściwie z przechyleniem szali wątpliwości w stronę diagnozy. Stygmatyzacja dziecka z powodu diagnozy może być nie tylko dla niego obciążająca, co uwięzić go w pułapce autyzmu, determinując sposób jego dalszego rozwoju.
Dlatego też w pierwszym rozdziale autorka dokładnie opisuje przemiany w podejściu i diagnostyce autyzmu, aż po interpretację zawartą w DSM-5 i podkreśla, iż nowe definicje w kolejnych systemach zmieniają sposób interpretacji zaburzeń. Porusza także temat szerszego fenotypu autyzmu, a także tłumaczy, że autyzm – zgodnie z prowadzonymi badaniami – nie musi być zaburzeniem wymagającym podjęcia działań interwencyjnych. Rozdział drugi szeroko omawia zaburzenia neurorozwojowe przypominające autyzm, takie jak schizofrenia dziecięca, dziecięce zaburzenie dezintegracyjne, zespół Tourette`a, zaburzenia SI, wrodzona afazja rozwojowa i inne, budzące wątpliwości w zakresie diagnozy. W kolejnym rozdziale tym zajmuje się również etiologią autyzmu - zarówno wcześniejszymi poglądami na zaburzenie, jak i najnowszymi koncepcjami (z dysfunkcją neuronów lustrzanych włącznie).
Rozdział czwarty poświęcony został zachowaniom osób z ASD, przy czym autorka rozpatruje je przez pryzmat wybranych teorii funkcjonowania mózgu, m.in. teorii umysłu, teorii słabej centralnej spójności, dysfunkcji wykonawczych czy kodowania predykcyjnego. W kolejnym rozdziale, wnikliwie została omówiona tematyka rozpoznawania stanów ze spektrum autyzmu. Poznamy tzw. kamienie milowe, czyli najważniejsze umiejętności w rozwoju komunikacji oraz emocjonalno-społecznym małego dziecka, a także charakterystykę trudności w zachowaniach dzieci, mogących świadczyć o autyzmie. Autorka opisuje także procedurę diagnostyczną oraz omawia krótko wybrane testy i inwentarze do diagnozy ASD. W ostatnim teoretycznym rozdziale, Joanna Kruk-Lasocka wskazuje na przydatność psychomotoryki zarówno w rozpoznawaniu specjalnych potrzeb edukacyjnych dziecka, jak i we wspieraniu jego rozwoju. Pisze o zaletach psychomotoryki, diagnostyce psychomotorycznej oraz o próbach zabawowych autorstwa B.Bartosik i J. Kruk-Lasockiej, opracowanych w celu rozpoznawania trudności w rozwoju emocjonalno-społecznym dziecka w wieku 2-3 lat. Siódmy, praktyczny rozdział, zawiera wspomniane już studia przypadków.
Książka Kruk-Lasockiej, stanowiąca próbę całościowego ujęcia autyzmu i holistycznego spojrzenia na dziecko, jest pozycją niezwykle cenną, stanowi bowiem nieocenioną pomoc w zakresie pracy z dzieckiem z autyzmem. Stanowi nie tylko wskazówkę dotyczącą kierunku działań, ale również inspirację do dalszego zgłębiania tematu.

Ostatnie lata przyniosły gwałtowny rozwój badań nad autyzmem, nad jego przyczynami, patomechanizmami, konsekwencjami oraz nad możliwymi strategiami terapeutycznymi. Jednocześnie, wraz ze wzrostem ilości badań, wzrosła ilość postawionych diagnoz, choć niestety czasami są one mylne. Tym ważniejsze staje się wnikliwe diagnozowanie, a przede wszystkim edukowanie i zwrócenie...

Z recenzji prof. dr hab. Marzenny Zaorskiej

Monografia autorstwa Joanny Kruk-Lasockiej pt. Psychomotoryka w rozpoznawaniu stanów ze spektrum autyzmu wpisuje się w aktualne wyzwania, potrzeby i oczekiwania polskiej pedagogiki specjalnej, osób oraz rodzin mających dzieci ze spektrum autyzmu, specjalistów zajmujących się w praktyce tymi zaburzeniami, a także kandydatów na specjalistów przygotowujących się do podjęcia wyzwania wspierania dzieci i ich rodzin. Książka stanowi swoiste przesłanie autorki skierowane do wszystkich przywołanych wyżej grup społecznych, dotyczące realizacji wczesnej interwencji, wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z autyzmem oraz możliwego wspomagania dzieci w ich rozwoju na kolejnych etapach życia. Celem jest bowiem szeroko pojęte dobro dzieci oraz osób będących ich opiekunami. Publikacja cechuje się wnikliwą refleksją, znajomością analizowanej problematyki w perspektywie zarówno naukowej, jak i praktycznej, a także znakomicie przeprowadzoną kwerendą literatury naukowej – polskiej i światowej, współczesnej i historycznej, opisującej zagadnienie autystycznego spektrum oraz zespołów i zaburzeń zbliżonych w objawach do spektrum autyzmu. Jestem przekonana, że książka trafi do szerokiego grona czytelników, że znajdzie wśród nich należne uznanie i będzie drogowskazem, jak postępować z dzieckiem autystycznym, działając na rzecz jego szeroko pojętego dobra i przy uwzględnieniu humanistycznego, profesjonalnego oraz prorozwojowego kontekstu podejmowanych starań.

Z recenzji prof. dr hab. Marzenny Zaorskiej

Monografia autorstwa Joanny Kruk-Lasockiej pt. Psychomotoryka w rozpoznawaniu stanów ze spektrum autyzmu wpisuje się w aktualne wyzwania, potrzeby i oczekiwania polskiej pedagogiki specjalnej, osób oraz rodzin mających dzieci ze spektrum autyzmu, specjalistów zajmujących się w praktyce tymi zaburzeniami, a także kandydatów na...