Jest mi niedobrze na samą myśl o tej książce i chcę od wydawcy zwrot pieniędzy, razem z odsetkami za uszczerbek na zdrowiu psychicznym. Kupiłam i przeczytałam „Rado Boya” podekscytowana faktem, że oto mamy na polskim rynku kolejną powieść młodzieżową o tematyce LGBT. Naiwnie sądziłam, że skoro ktoś jeszcze pokusił się o napisanie takiej historii, to wie, co robi. Cóż za gorzka pomyłka z mojej strony. Mam tylko nadzieję, że skoro ja już się nacierpiałam, to nikt więcej nie będzie musiał.

Zacznijmy może od kwestii stricte technicznych. Styl tego „arcydzieła” woła o pomstę do nieba, co jest eufemizmem dla stwierdzenia, że Jaworska zwyczajnie nie potrafi pisać. Autorka nigdy nie zdecydowała się też, z czyjego punktu widzenia chce poprowadzić narrację - perspektywa zmienia się nieustannie nawet na przestrzeni jednego akapitu. Tak, akapitu. Poza tym mam wrażenie, że autorka nigdy nie spotkała żywego człowieka (a już w szczególności nastolatka) i nie ma pojęcia, jak ludzie ze sobą rozmawiają. Tak nienaturalnych dialogów nie czytałam od czasów… Nie, przepraszam, tak nienaturalnych dialogów nie czytałam jeszcze nigdy w życiu. Jaworska sili się również na coś, co pewnie chciałaby nazwać poetyckimi opisami, a co w rzeczywistości jest żenujące. Metafory muszą niestety mieć jakiś sens i uzasadnienie, uczą tego jeszcze w podstawówce. „Interesujący” jest także fakt, że o ile większość opisów stara się być kwiecista i nieoczekiwana, o tyle opisy scen masturbacji (tak, jest ich na tyle dużo, że tworzą własną kategorię) są na tyle rzeczowe, że wręcz grubiańskie.

Szczerze mówiąc, jeśli miałabym oceniać tę książkę wyłącznie po stylu, chciałam skończyć lekturę po pierwszej stronie. Dotrwałam do końca tylko przez jakąś makabryczną chęć przekonania się, jak bardzo źle może być.

Przejdźmy więc do meritum sprawy, czyli wątków LGBT. Jako członek społeczności, byłam niezwykle ciekawa, w jaki sposób zostaną one potraktowane. I czuję się teraz mentalnie skopana. Uwaga, nie zamierzam stronić od spojlerów i nie, nie czuję się z tym źle, jako że cała ta książka to jedno wielkie Gay Tragedy Porn. Nasz główny bohater, Kamil, za chwilę zdaje maturę i nadal nie uświadomił sobie, że jest gejem. Ale już od czasów podstawówki mu dokuczano na setki bardzo kreatywnych sposobów, właśnie dlatego, że jest gejem, bo najwyraźniej wszyscy wokół niego o tym wiedzieli, tylko on jeden nie. Kończy się to oczywiście tym, że Kamil jest w depresji, ma myśli samobójcze i bezustannie się okalecza. O tym, że nie ma żadnych przyjaciół i najwyraźniej nigdy nie miał, nie trzeba nawet wspominać, prawda? Stereotyp? Niemożliwe, nie u Jaworskiej!

Prym wśród szkolnych katów wiódł Jakub, który jest też oczywiście utajnionym gejem zakochanym w Kamilu. Bo tak, motyw zaciekłego homofoba, który jest tak naprawdę gejem, to zupełna nowość w literaturze! Odpokutowuje on za swoje winy - naturalnie - próbą samobójczą, a nawet dwoma, ale druga jest tylko mimochodem wspomniana w epilogu. I tu kolejna “ciekawostka”: kiedy stoi na moście i czeka na odpowiedni moment, żeby skoczyć pod pociąg, zaczyna się masturbować na samą myśl o Kamilu.

Mamy jeszcze obiekt romantycznych uczuć Kamila, dwudziestoczteroletni poeta. I w zasadzie już sam ten fakt powinien go skreślić, bo biorąc pod uwagę, że Kamil jest ledwie na granicy lat dziewiętnastu, jest to ogromna różnica wieku. Nie ukrywajmy, że mamy tu do czynienia z dorosłym facetem, który zakochuje się w dziecku, które nie ukończyło jeszcze nawet liceum i absolutnie nic w tej sytuacji nie ma zdrowego. Ale wracając do samego Wojciecha, on też naturalnie ma za sobą tragiczną przeszłość. Jest ujawnionym gejem i całe życie boryka się z homofobią, co chwila opierając się przez pobicia w szpitalu, przez co jego siostra panicznie się wręcz o niego boi. Kolejna ciekawostka: Wojciech spędził Wigilię w łóżku z nieznajomym, bo najwyraźniej nie było powodu, żeby został tego wieczoru w domu z siostrą, z którą ma genialny kontakt, i z jej dziewczyną. Logiczne.

W powieści pojawia się jeszcze na krótko kolejny gej; pielęgniarz w szpitalu, który ma pofarbowane włosy i kołysze biodrami, bo nie, nie mieliśmy jeszcze dość stereotypów. Widać więc jak na dłoni: geje w świecie Jaworskiej albo mają tragiczną przeszłość i teraźniejszość, albo są chodzącymi stereotypami. (Albo obie rzeczy naraz.) A sam wątek miłości między Kamilem i Wojciechem, który jest niby siłą napędową całej historii? Kamil uwielbia wiersze Wojciecha, a potem popatrzyli sobie w oczy dwa razy i już wiedzieli, że chcą razem spędzić resztę życia. Naprawdę chciałabym móc powiedzieć, że to tylko wyolbrzymienie z mojej strony...

Nie będę nawet próbować zagłębiać się w pozostałe wątki powieści, gdzie mamy chociażby kobietę zdradzającą swojego męża z jego ojcem czy babcię latami nasyłającą bandziorów na chłopców, których posądza o bycie gejami (w tym na własnego „wnuczka”)… W zasadzie wszystkie relacje między kobietami mocno pachną zinternalizowaną mizoginią autorki. Są też lekarze i policjanci albo absurdalnie oddani sprawie (i przy okazji łamiący wszelkie prawa etyki zawodowej), albo homofobiczni do szpiku kości.

Na okładce pada zdanie „debiut literacki Jaworskiej wyrastający z doświadczeń osób, które przewinęły się przez jej życie” i chyba to boli mnie najbardziej. Bo wygląda na to, że osoby nieheteronormatywne w oczach Jaworskiej dobre są tylko po to, żeby ich losy zdramatyzować i na nich zarobić. Żadna z tych postaci nie miała jakiejkolwiek osobowości, nie można nawet powiedzieć, że byli karykaturami, bo te przynajmniej charakteryzują się jakąś jedną szczególną cechą. Tu nie mamy absolutnie nic oprócz kuriozalnych działań, które pozwalają autorce popchnąć akcję do przodu. Pomijając wszystko inne, gdybym chciała poczytać o osobach LGBT dosłownie i w przenośni maltretowanych, mogłam sięgnąć po pierwszy z brzegu artykuł w internecie.

Jest mi niedobrze na samą myśl o tej książce i chcę od wydawcy zwrot pieniędzy, razem z odsetkami za uszczerbek na zdrowiu psychicznym. Kupiłam i przeczytałam „Rado Boya” podekscytowana faktem, że oto mamy na polskim rynku kolejną powieść młodzieżową o tematyce LGBT. Naiwnie sądziłam, że skoro ktoś jeszcze pokusił się o napisanie takiej historii, to wie, co robi. Cóż za...