Ministra. Gdy to słowo pojawia się w wypowiedziach feministek i zwolenników feminatywów, często budzi śmiech. A jednak mamy XXI wiek. Kobiety od blisko stu lat mają prawa wyborcze i przebijają się przez szklany sufit, zajmując wysokie stanowiska w polityce. Mimo to wciąż umniejsza się ich kompetencje i wiedzę, a większość dyskusji sprowadza do ich prezencji. Trudno w obliczu takich kpin nie zadać sobie pytania, przez co przechodziły pierwsze kobiety, które weszły do sejmu.

Zofia Moraczewska, Zofia Sokolnicka, Maria Moczydłowska, Jadwiga Dziubińska, Anna Piasecka, Gabriela Balicka, Franciszka Wilczkowiakowa i Irena Kosmowska – kim są te kobiety? Jak je nazwać, skoro w tamtym momencie o ważnych sprawach decydowali wyłącznie mężczyźni? „Posełki”, „posełkinie”, „posłowie kobiecy”, a może „poślice”?

Osiem pierwszych kobiet, zanim znalazło się w sejmie, musiało przejść długą drogę, by ich głos został dostrzeżony. Wymagało to od nich wiele pracy, ale przede wszystkim odwagi. Trudno pozostać wiernym idealistycznemu podejściu, mieć wciąż ten sam zapał do zmieniania świata, gdy wszyscy wokół wyszydzają ich ambicje lub – w najlepszym wypadku – je lekceważą. Jednak kobiety zawsze nosiły w sobie jeszcze większą odwagę i determinację, niż im się to wydawało. Każda z nich jednak miała szczęście i mogła liczyć na rodzinę.

Posełki to kobiety wielkich czynów, dla których drobne, ludzkie sprawy były równie ważne. Mimo że wywodziły się z różnych ugrupowań, w sprawach ważnych społecznie wspierały się wzajemnie z mównicy i w komisjach sejmowych. Pomoc socjalna, wyciągnięcie Polski z alkoholizmu, poprawa warunków bytowych służby oraz chłopów, równouprawnienie czy wreszcie powszechny dostęp do edukacji nie były pierwszorzędnymi kwestiami w pierwszych kadencjach sejmu. Mimo to kobiety nie zapominały o głosie tych, którzy w ówczesnych realiach nie mogli mieć wiele do powiedzenia.

Olga Wiechnik stworzyła niezwykle lekką i wciągającą opowieść o nieco dziś zapomnianych i pominiętych kobiecych postaciach polskiej sceny politycznej, która nie zanudza czytelnika suchymi faktami czy zawiłościami systemu politycznego. Wspomnienia, listy, osobiste przemyślenia tworzą niesamowity klimat i pozwolą każdemu czytelnikowi wniknąć w klimat walki o prawa, ale także niepewnych czasów. Autorka nie skupia się wyłącznie na samych posełkach, ale i na ich otoczeniu, życiu rodzinnym, obawach, jakie im towarzyszyły w związku z działalnością na wielu polach życiowych.

W książce odnajdziemy chłodne, jak i emocjonalne kalkulacje, czy warto stawić czoła wyzwaniu. Odnajdziemy wiarę, że przez posełkowanie coś w zniszczonym i zmęczonym narodzie się zmieni.

Posełki wykonały znaczący krok ku niezależności kobiet i ich pozycji w życiu społecznym. Szkoda, że podręczniki historii tak bardzo zioną pustką o ich życiorysach. Jest jeszcze jedno – równie smutne – „ale”. Wciąż pozostaje wiele kwestii związanych z dyskryminacją liderek, ekspertek, minister, posłanek. Uważni obserwatorzy polityki zakończą lekturę z poczuciem, że niewiele zmieniło się również podejście Kościoła do spraw bieżących, troska polityków o sprawy najbardziej potrzebujących, folwarczne zachowania podczas obrad czy odejście od ofiarnego trudu i przejście do kalkulacji oraz intryg.

Aleksandra Wróblewska