Schyłek potopu szwedzkiego opisany z perspektywy (głównie) brandenburskiej i (trochę) austriackiej. Mnóstwo na temat gier dyplomatycznych, można się czasem pogubić w kolejnych listach i układach. Dość dokładny opis działań w Danii i na Pomorzu, chociaż miejscami nieco beznamiętny. Z książki dowiemy się, że udział kontyngentu polskiego był złem koniecznym, a wojska Czarnieckiego przede wszystkim gwałciły, porywały dzieci i rabowały co się dało. Natomiast co do słynnej przeprawy na Als, utrwalonej w naszym hymnie ("dla ojczyzny ratowania rzucim się przez morze"),autor oddaje chwałę Polakom i udowadnia, że rzeczywiście przepłynęli wpław. Czyli inaczej niż u Wiktora Czermaka. Warto przeczytać przede wszystkim po to, żeby zobaczyć Potop szwedzki i nasze zwycięstwa z innej perspektywy.

Schyłek potopu szwedzkiego opisany z perspektywy (głównie) brandenburskiej i (trochę) austriackiej. Mnóstwo na temat gier dyplomatycznych, można się czasem pogubić w kolejnych listach i układach. Dość dokładny opis działań w Danii i na Pomorzu, chociaż miejscami nieco beznamiętny. Z książki dowiemy się, że udział kontyngentu polskiego był złem koniecznym, a wojska...

„Krótka rozprawa między trzema sojusznikami”
Autor włożył dużo pracy by przedstawić czytelnikom trudności w prowadzeniu wojny przez szeroką koalicję anty szwedzką (w czasie Potopu i wojny duńsko-szwedzkiej). Na plan pierwszy w książce zostają wysunięte problemy polityczne i rozbieżności celów koalicjantów (w tym rozbieżności co do miejsca toczenia bojów – Dania, Pomorze, Prusy) . Opitz przedstawia przede wszystkim podejście do konfliktu Austrii i Brandenburgii. Poddaje jednak pod rozwagę również cele Francji, Cromwellowskiej Anglii i Zjednoczonych Prowincji. To kompleksowe podejście od strony polityki dworów i dowódców zachodniej Europy wyjaśnia dlaczego teoretycznie szeroka koalicja osiągnęła w sumie nie porywające rezultaty.

Jeśli chodzi o Austrię podkreśla błąd w tym, że zachowała neutralność w 1655, co w znacznym stopniu przyczyniło się do długości konfliktu i przyłączenia się osamotnionego elektora Brandenburgii do Szwecji. Opóźnienie w wejściu do wojny Austriaków autor widzi w obawach co do utrzymania pokoju w Rzeszy aż do pomyślnego wyboru Leopolda na cesarza. W kolejnych latach taktyka cesarza sprowadzała się de facto do utrzymania wojska na koszt ziem polskich i duńskich (było kosztowne dla sojuszników, a sukcesy na wrogu był symboliczne). W 1658-59 podtrzymywanie koalicji służyło Austrii do tworzenia bloku przeciwko Francji – rozważano nawet późną interwencję by wspomóc Hiszpanię (wojna francusko-hiszpańska trwała do 1659 roku). Najmniej w tym wszystkim było wg autora troski o Rzeczpospolitą.

Autor w ciekawy sposób analizuje wybory Brandenburgii podczas II wojny północnej. W świetle podanych argumentów (zmian w sytuacji politycznej) – „zdrady” elektora wydają się dość racjonalne. Zaś opieszałość i mała skuteczność jego armii wynikała z tego, że ta wcale niemała armia było „świeżo” utworzona i dość słabo dowodzona. Opitz opisuje spory między dowódcami koalicyjnymi, wylicza też problemy zaopatrzeniowe na ograbionych przez Szwedów ziemiach. Co ciekawe najczęściej podkreśla łupiestwo polskiego wojska (nie sądzę żeby inne armie XVII wieczne zachowywały się jak cnotliwi rycerze).

Jeżeli chodzi o Holendrów, to autor podkreśla, że nie dali gwarancji Brandenburgii przed wybuchem konfliktu, a potem bardzo zwlekali z podjęciem jakiejkolwiek akcji przeciwko Szwedom, po pierwsze bojąc się reakcji Anglii, po drugie nie chcąc sobie stworzyć wiecznego wroga ze Szwecji. Liczyło się tylko zabezpieczenie handlu (cieśniny bałtyckie i Gdańsk). Pomoc dla „upadającej” Danii była więc udzielona tylko w takim rozmiarze aby ją uratować, ale unikać rozlewu krwi z wrogiem. Cała koalicja nie osiągnęła dużych sukcesów w Danii ze względu na brak „lojalnej – oddanej” floty.

Autor cały czas podkreśla zmiany w nastawieniu koalicjantów do różnych celów wojennych, podkreśla obawy co do podpisywania przez poszczególne państwa osobnych uzgodnień ze Szwedami. Analizuje wybory i decyzje podejmowane na dworach.

Podkreślając zalety książki trzeba zauważyć, że autor ukazał nam czasy „Potopu” jako wielką geopolityczną układankę, gdzie Rzeczpospolita była tylko jedną ze składowych wielkiego konfliktu. Konflikt jawi się jako niezmiernie ważny dla całej Europy (zwłaszcza Danii),ale dzięki spojrzeniu na inne państwa czytelnicy mogą dostrzec powiązania wielkiej wojny północnej z dopiero co „wystygającymi” konfliktami na zachodzie Europy oraz konfliktami, które miały dopiero nadejść (Austria szykująca już koalicje pod konflikty z Francją i Turcją).

„Krótka rozprawa między trzema sojusznikami”
Autor włożył dużo pracy by przedstawić czytelnikom trudności w prowadzeniu wojny przez szeroką koalicję anty szwedzką (w czasie Potopu i wojny duńsko-szwedzkiej). Na plan pierwszy w książce zostają wysunięte problemy polityczne i rozbieżności celów koalicjantów (w tym rozbieżności co do miejsca toczenia bojów – Dania, Pomorze,...