Gdy przeczytałam tak wiele dobrych opinii na temat tej powieści, spodziewałam się, że wezmę do ręki książkę interesującą od samego początku, a przede wszystkim: zwyczajnie dobrą.
Zamiast tego poczułam gorzki smak zawodu. Z dwóch rzeczy, które nie dają człowiekowi spokoju, odnalazłam rozczarowanie.

W "Martinie Edenie" mamy do czynienia z historią tytułowego bohatera, który napotykając na drodze kobietę swojego życia- Ruth Morse, postanawia być jej godnym i dorównać jej w wykształceniu.
Młody chłopak nie ukończył szkoły, został marynarzem i całe życie spędził na morzu, wśród prostego, ograniczonego towarzystwa.
Teraz odnalazł cel, dla którego miałby porzucić dawne życie i wkroczyć w progi arystokracji.
Brzmi banalnie i tak jest w rzeczywistości.

Już od pierwszych stron zostałam uraczona pompatycznym stylem, który starał się uchodzić za elegancki- z marnym skutkiem.
Wyszukane porównania, wydumane sentymentalizmy- wszystko to, przywołało na mej twarzy ironiczny grymas.
Zdawało mi się nienaturalne, nad wyraz przesadne. London musiał zapomnieć o złotej zasadzie: "co za dużo, to niezdrowo" i kusił nas niesmacznym cukierkiem, do tego w kiepskim opakowaniu.
Rozpoczynając powieść traktowałam ją z lekceważeniem, niektóre fragmenty tchnęły śmiesznością.


"(...) Błysnęła mu nagle perspektywa nieskończonej, nieobjętej krainy wiedzy i rozjaśniała się powoli, wskazująć kształty dostępne oczom. Przedziwna alchemia jego mózgu przetworzyła od razu trygonometrię, matematykę i całe olbrzymie pole, rozpościerającej sie poza tymi słowami wiedzy- w równie wielkie i cudowne krajobrazy. Ujrzał krainę promiennej zieleni, całą prześwietloną łagodnie blaskiem nieziemsim i przeszytą niekiedy palącą strzałą ognia. Daleki horyzont gubił się w mgle purpurowej, a poza tą mgłą purpurową- wiedział- otwierało się wiekuiste Nieznane, nieskończoność możliwości i pragnienia(...)"

Ewenementem był m.in ten fragment:

"Słowa, jak żywe, sfruwały z jego ust. Wąskie wargi, niby stempel, wybijały zdania ostre, kłujące żądłem; albo znów, zgarniając troskliwie dźwięki te same cienkie wargi wysunuwały misterne, gibkie sploty wyrazów barwnych, słów nieodparcie pięknych, lśniących odbiciem tajemnicy. I jeszcze: wąskie wargi stawały się niby cudowny róg, przez który buchał zgiełk wielkiej zwady wszechświata, zdania, co podzwaniały najczystszym srebrem, otwierały się na blask gwiezdnych przestrzeni".

Podobny fragment u Wilde'a zachwycał, tutaj wydaje się być kiepskim żartem.
"Złudzenie, które nie przekonuje, jest po prostu ordynarnym kłamstwem".
Tutaj London miał rację. Jego iluminacja wykwintności nie przekonywała. Krótko mówiąc: nie wierzyłam mu, a przesadna słodycz mdliła.

Brnęłam dalej i dalej, nie wiedząc dlaczego po tak złym pierwszym wrażeniu nie odłożyłam książki na półkę. Chyba nie mogłam dać wiary, że tak wiele osób widziało w niej coś zachwycającego.

London po wyczerpaniu swoich (o jak dużych!) pokładów egzaltacji,
w końcu zaczął tworzyć coś, co nie było hybrydami stylistycznymi.
Porzucił roztkliwiające fragmenty miłości i postanowił zrobić z Martina pisarza!
Tak jak bohater cierpiał tworząc swe kolejne "dzieła", tak ja męczyłam się czytając o kolejnych odrzuconych rękopisach.
Dobra powieść tak naprawdę rozpoczęła się na koniec, w momencie pojawienia się nowego bohatera- Brissenden'a.
Akcja zaczęła płynąć żywiej i kierowała się ku zakończeniu.
Eden straciwszy ukochaną, osiągnął to, do czego dążył. Został pisarzem, wydał ksiązkę jedną, potem kolejne.
Choć zdawał się tak silny, wyczerpał swą życiową witalność:

"Fizycznie był zdrów. Popsuła się tylko maszynka do myślenia."

Skończył tam, gdzie wszystko się dla niego zaczęło- na morzu.


Gdyby Jack London postanowił stworzyć powieść [jedynie] o miłości, pozostawiłby wszystko co najgorsze w romantyzmie.
Zmanierowany pisarz, który zapomniał o tym, że forma nie powinna przerastać treści.
Jak dobrze, że postanowił posunąć się dalej, doprowadził bohatera do ostateczności, można powiedzieć: zakpił z niego.
Martin Eden w końcu powrócił do swej małej "ojczyzny". To tak jakby jego statek dobił do brzegu.

Spoglądając na okładkę dowiaduję się, że "Martin Eden" był kiedyś lekturą dla 8 klasy podstawowej.
Trudno ukryć dydaktyzm, przesłanie, "naukę" płynącą z książki.
Trudno ukryć, że autor wielokrotnie prawił oczywistości.

Połowa powieści przyprawiała o ból głowy, druga połowa dawała nadzieję, a prezentem dla wytrwałości było zakończenie, naprawdę udane.

Gdy przeczytałam tak wiele dobrych opinii na temat tej powieści, spodziewałam się, że wezmę do ręki książkę interesującą od samego początku, a przede wszystkim: zwyczajnie dobrą.
Zamiast tego poczułam gorzki smak zawodu. Z dwóch rzeczy, które nie dają człowiekowi spokoju, odnalazłam rozczarowanie.

W "Martinie Edenie" mamy do czynienia z historią tytułowego bohatera, który...