"Mistrza i Małgorzatę" czytałem drugi raz w życiu. Pierwszy wiele lat temu jeszcze w liceum i pozostało mi po tamtym razie jedynie bardzo mocne wrażenie, że powieść ta była wyjątkowa. Prawie nic więcej nie pamiętałem, a dość rzadko mi się zdarza tego typu sytuacja. Natomiast przez lata kultywowałem w sobie myśl, że przeczytam "Mistrza i Małgorzatę" raz jeszcze. Teraz właśnie nadszedł ten czas, a zbiegło się to z wydaniem tej powieść w nowym tłumaczeniu.

Co ciekawe dziś moje odczucia są odmienne. Pierwszym słowem, które ciśnie mi się na usta myśląc o tej książce, to: trudna. Bowiem powieść ta jest tak pełna wieloznaczności, niedomówień i metafor, że pełne jej zrozumienie możliwe było chyba jedynie autorowi. Przez lata powstawał szereg różnych interpretacji, a jeszcze całe mnóstwo przed nami. Myślę, że bez problemu obroniłbym twierdzenie, że co czytelnik, to inna interpretacja "Mistrza i Małgorzaty", inne rozumienie poszczególnych fragmentów, inny odbiór postaci. To bogactwo interpretacyjne jest chyba największą wartością dzieła Bułhakowa.

Dodatkowym atutem "Mistrza i Małgorzaty" jest to, że to tak naprawdę książka składająca się z dwóch powieści - jedna to opowieść o tytułowych bohaterach oraz o tajemniczym Wolandzie i jego świcie, a druga to minipowieść o Piłacie. Historia namiestnika rzymskiego jest niezwykle umiejętnie wpleciona w całą powieść, jako że jest dziełem życia, które napisał Mistrz. I co warte podkreślenia - istotnie jest to dzieło wyjątkowe. Piłat znany głównie z kart Ewangelii jest w książce Bułhakowa przedstawiony w zupełnie innym, szerszym ujęciu. Jego rozterki, rozmyślania i działania tworzą niezwykle rozbudowany obraz postaci tragicznej, która uważa tchórzostwo za największą wadę, a sama właśnie tą cechą się wykazuje, ku własnej zgubie.

Losy Mistrza i Małgorzaty przepełnione są niezwykłymi trudnościami, które stają im na drodze, które uderzyły w wartość im najwyższą - ich miłość. Warto tu również zaznaczyć, że w historii tytułowych bohaterów pełno jest wątków osobistych, autobiograficznych, a pierwowzorem Małgorzaty była trzecia żona Bułhakowa. Jednak większą część książki wypełniona jest opowiadaniem o niezwykłych wydarzeniach związanych z wizytą w Moskwie tajemniczego maga Wolanda oraz jego trupy. Wraz z ich wizytą w stolicy Rosji zaczynają dziać się rzeczy niezwykłe i niewytłumaczalne. Jakie? Trzeba przeczytać! 🙂

Osobny akapit chciałbym poświęcić narratorowi powieści. Jego bezpośrednie zwroty do czytelnika są kapitalne - nieraz bawią, innym razem pouczają, a zawsze powodują budowanie więzi czytającego z czytanym dziełem. Narrator zabiera czytelnika w podróż, w której może on zagubić, bądź wręcz odwrotnie - odnaleźć samego siebie, swoje rozterki, przemyślenia i zmagania.

Kilka słów jeszcze o nowym tłumaczeniu "Mistrza i Małgorzaty" - bogactwo przypisów pozwalających bardziej zrozumieć tę historię, poznać Bułhakowa oraz niemalże osobiście kroczyć ulicami Moskwy, jest niesamowite. Świetna robota Grzegorza i Leokadii Przebindów - chylę czoła. Na czytanie niezwykle interesujących przypisów trzeba poświęcić chyba tyle samo, co na samą powieść, ale naprawdę warto.

"Mistrza i Małgorzatę" czytałem drugi raz w życiu. Pierwszy wiele lat temu jeszcze w liceum i pozostało mi po tamtym razie jedynie bardzo mocne wrażenie, że powieść ta była wyjątkowa. Prawie nic więcej nie pamiętałem, a dość rzadko mi się zdarza tego typu sytuacja. Natomiast przez lata kultywowałem w sobie myśl, że przeczytam "Mistrza i Małgorzatę" raz jeszcze. Teraz...