Polski ruch faszystowski i narodowosocjalistyczny stanowił swoisty folklor w politycznej mozaice II RP. Zaledwie kilku badaczy poruszyło zagadnienie "kolorowych koszul" w artykułach zamieszczanych w specjalistycznych periodykach. Jednym z nich jest Olgierd Grott, autor chyba jedynej (ale za to bardzo rzetelnej) monografii poświęconej polskim faszystom i narodowym socjalistom. Niniejsza praca składa się (oprócz wstępu, zakończenia, etc) z czterech zasadniczych części: I) "Ugrupowania faszystowskie w Drugiej Rzeczypospolitej", II) "Ugrupowania narodowosocjalistyczne w Drugiej Rzeczypospolitej", III) "Polskie ugrupowania faszystowskie i narodowosocjalistyczne w Drugiej Rzeczypospolitej na tle porównawczym" i IV) "Narodowi socjaliści w Trzeciej Rzeczypospolitej". Autor dokonał benedyktyńskiej pracy rekonstruując działalność wielu efemerycznych grupek działających przed II WŚ i przybliżając głoszoną przez nie ideologię. Ciekawostką jest fakt, że rodzimi faszyści i narodowi socjaliści częstokroć odżegnywali się od wzorców płynących z Włoch i III Rzeszy, próbując stworzyć swoistą odpowiedź na nie. Inaczej ma się rzecz ze współczesnym ruchem narodowosocjalistycznym, który w żadnym wypadku nie jest próbą kontynuacji dorobku polskich ugrupowań przedwojennych, ale raczej stanowi część światowego neonazizmu, mając za patronów postaci pokroju Adolfa Hitlera czy Rudolfa Hessa. Szkoda, że ta część książki jest stosunkowo krótka. Może na temat obecnie działających grup przydałaby się odrębna monografia (napisana rzecz jasna przez równie kompetentnego i obiektywnego autora co O. Grott)? "Faszyści i narodowi socjaliści w Polsce" jest pracą stricte naukową, wyposażoną w odpowiedni aparat (przypisy, bibliografia, etc),skierowaną raczej do specjalistów. Oczywiście dla miłośników tego typu zagadnień książka ta (nie mająca przecież popularnego charakteru) będzie prawdziwą gratką - jeżeli chodzi o przedwojenny polski faszyzm i narodowy socjalizm Olgierd Grott wyczerpał temat i raczej ciężko byłoby napisać coś więcej na ten temat.

Polski ruch faszystowski i narodowosocjalistyczny stanowił swoisty folklor w politycznej mozaice II RP. Zaledwie kilku badaczy poruszyło zagadnienie "kolorowych koszul" w artykułach zamieszczanych w specjalistycznych periodykach. Jednym z nich jest Olgierd Grott, autor chyba jedynej (ale za to bardzo rzetelnej) monografii poświęconej polskim faszystom i narodowym...