Na przełomie XIX i XX wieku powstała jedna z najważniejszych idei oraz jeden z największych ruchów społecznych na ziemiach niemieckich, określany mianem Heimatschutz. W słowie tym jego twórcy i animatorzy zawarli sens wszelkich działań prowadzonych na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego bliskiej ojczyzny — Heimat, zagrożonego przez negatywne skutki eksplozywnej industrializacji i urbanizacji przełomu stuleci. Sama idea i ruch nie ograniczały się tylko do aktywności, której sednem była ochrona przyrody, opieka nad zabytkami czy świadome kształtowanie krajobrazu. Heimatschutz była bowiem czymś więcej. Zrodziła swoistą mapę drogową dla niemieckiej drogi narodowej: „Od Heimat ku Vaterland”. Ruch ochrony stron ojczystych w okresie Cesarstwa i Republiki Weimarskiej zdobył szerokie rzesze zwolenników, wywodzących się głównie z formacji mieszczańskiej w całych Niemczech, w tym również na Śląsku. Pomimo popularności, zarówno w obiegu naukowym, jak i publicystycznym, tematyki z zakresu małych ojczyzn, zwanych również lokalnymi, problematyka idei i ruchu Heimatschutz w odniesieniu do śląskiej ziemi czasów Cesarstwa i Republiki była podejmowana przez badaczy w ograniczonym zakresie. Niniejsza książka stanowi pierwszą próbę monograficznego ujęcia tematu, odnosząc się zarówno do zagadnień politycznych, jak i społecznych, narodowościowych czy kulturowych. Oprócz przedstawienia istoty idei oraz ruchu Heimatschutz, w tym jego form organizacyjnych, starano się pokazać w książce, jak wpływały one na postawy mieszkańców Śląska wobec swojej bliskiej ojczyzny.