Znam kogoś, dla kogo czytana w dzieciństwie "Narnia" stała się książką pocieszenia w czas dorosły. Napisał ją C.S. Lewis "chłopiec, który wspólnie z bratem wymyśla tajemnicze królestwo Boxen i przez kilka lat spisuje jego kroniki. Uczeń wiktoriańskiej szkoly z internatem prześladowany przez kolegów i emocjonujący się muzyką Wagnera. Młody żołnierz, ateista, który na froncie I wojny światowej, nie zwracając uwagi na ostrzał ze strony nieprzyjaciela, czyta książki. Przyjaciel J.R.R. Tolkiena, profesor Oxford, nawrócony chrześcijanin".
Mniej znane są jego eseje, z których znam "Smutek i "Cztery miłości".
"Koniec człowieczeństwa", którego twarzą są przedstawione na okładce symbolizujące dobro i zło oblicza z obrazu Boscha zawiera trzy powiązane ze sobą wykłady profesora Lewisa. Bardzo ciekawe, pobudzające do myślenia.


W "LUDZIACH BEZ TORSU" można znaleźć m in.
.- o tym, że twarde serce nie zabezpiecza przed rozmiękczeniem mózgu i że uczniowie nie powinni być chronieni przed uczuciami, ale rolą nauczyciela jest rozbudzanie w nich uczuć właściwych, których obecność ochroni ich w przyszłości przed propagandą - przy okazji analizy podręcznika do nauki pisania, którego autorzy deprecjonują wartość uczuć (w tym podziwu)

W "DRODZE":
- poruszająca mnie modlitwa Ajaksa do Zeusa w chwili przewagi Trojan "Pozwól w światłości nam ginąć!" (Homer)
- o postępie przejścia od Konfuncjusza "nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe" do chrześcijańskiego "czyńcie tak, jakbyście chcieli, aby i wam czyniono"
- przeciw kwestionowaniu istnienia wartości absolutnych wspólnych wszystkim kulturom ("niezmienny obowiązek sprawiedliwości i zasada głosząca, że koniec końców wszyscy są naszymi braćmi " - z tego w węższym znaczeniu wynika obowiązek czynienia dobrze naszym dzieciom i rodzicom i nam podobnym, czy wierność małżeńska) ; "Bunt bowych ideologii przeciwko Tao - prawu naturalnemu, tradycyjnej moralności - jest buntem gałęzi przeciwko drzewu: gdyby zbuntowane gałęzie mogły odnieść sukces, same uległyby unicestwieniu"

"KONIEC CZŁOWIECZEŃSTWA" rozpoczyna intrygujące motto z "Wędrówki pielgrzyma" Bunyana
"Potem w moim sercu powstała paląca myśl - mimo że mówił pięknie i pochlebnie - że jak tylko sprowadzi mnie do swego domu, sprzeda mnie jako niewolnika"
W tym rozdziale
- przedstawiając 3 wynalazki (samolot, radio i środki antykoncepcyjne) Lewis kwestionuje naszą władzę nad naturą - "Z faktu, że płacę komuś, by mnie nosił, nie wynika, ze sam jestem silny" i "Co do samolotu i radia, to człowiek dzięki nim zarówno sprawuje władzę, jak i jej ulega, skoro sam może być celem bomb oraz propagandy. A co do środków antykoncepcyjnych, to z ich powodu w pewnym paradoksalnym negatywnym sensie wszystkie hipotetyczne przyszłe pokolenia podlegają władzy sprawowanej przez tych, którzy już się urodzili. Antykoncepcja jako taka odmawia członkom kolejnych pokoleń prawa do istnienia; antykoncepcja stosowana w celu selekcji genetycznej kształtuje owe pokolenia bez ich zgody"; "Podbój natury przez człowieka oznacza władzę kilkuset osób nad niezliczonymi miliardami ludzi": "Dana człowiekowi władza dowolnego kształtowania samego siebie jest tak naprawdę władzą dowolnego kształtowania jednych ludzi przez drugich" ( z pomocą eugeniki, uwarunkowania prenatalnego i edukacji i propagandy opartej na psychologii), a pomysły kształtujących mogą być różne np na podobieństwo idei Platona, by każde niemowlę było "bękartem wychowywanym przez urząd".
Lewis pisze, że kiedyś przekazywano nam w wychowaniu to, co otrzymano: Tao, tradycyjną moralność, dziś zakwestionowano to, co jest absolutnym dobrem, co naszym obowiazkiem. Wyjście poza Tao okazuje się "krokiem w pustkę", "ostateczne zwycięstwo człowieka - uwolnienie się od wartości absolutnych - okazało się zniesieniem człowieczeństwa". "Kiedy zakwestionowano już wszystko, co mówi: "co jest dobrem", zostało tylko to, co mówi: "tak chcę" ("sic volo").
W konsekwencji "Natura, nieujarzmiona przez wartości, włada Projektantami, a przez nich - całą ludzkością."

A przecież "Ścinając drzewa i tnąc je na deski , nie widzimy w nich ani driad, ani pięknych zjawisk przyrody...Gwiazdy utraciły boskość wraz z rozwojem astronomii, a w epoce nawozów sztucznych nie ma miejsca dla Umierającego Boga" Frazera ze " Złotej gałęzi".
"Najwięksi współcześni naukowcy wcale nie są najmocniej przekonani, że przedmiot pozbawiony cech jakościowych i zredukowany do liczb jest w pełni prawdziwy...wiedzą..., że traci część swojej rzeczywistości ".
Logika też może zgrodzić absurd "jak w opowieści o Irlandczyku, który dowiedziwszy się, że pewien konkretny rodzaj pieca pozwoli mu zmniejszyć koszty ogrzewania o połowę, uznał, że mając dwa takie piece, ogrzeje dom zupełnie za darmo."



"Jeśli człowiek zechce traktować siebie jak surowiec, stanie się surowcem - i to nie surowcem, który, jak sobie wymarzył, będzie kształtowany przez niego samego, ale przez zwykłe popędy, czyli przez nature za pisrednictwem jego nieludzkich Projektantów."

"Wiara w dogmat o istnieniu obiektywnych wartości jest niezbędna, by pojęcie władzy nie będącej tyrania i posłuszeństwa nie będącego niewolnictwem miało w ogóle rację bytu

Skażenie języka że względu na ideologię uprzedmiotowujące ludzi i odrywające ich od źródła wartości absolutnych:
"Człowiek nie jest już cnotliwy, tylko uporządkowany; nie jest pracowity, tylko dynamiczny"

"Dla dawnych mędrców zasadnicze pytanie brzmiało: jak dostosować dusze do rzeczywistości, a odpowiedzią było poznanie, samodyscyplina i cnotą. Natomiast główny problem zarówno magii, jak i nauki stosowanej brzmi: jak podporządkować rzeczywistość życzeniem człowieka, a odpowiedzią jest odpowiednia technika.

Do książki dołączono przykłady Tao czyli prawa naturalnego, tradycyjnej moralności obecne we wszystkich kulturach (w tym z Biblii):

Na temat prawa powszechnej życzliwości:
- Kto (...) gwałtownikiem, który gotów wszystkich zdradzić: o tym mówią: Ten to kota ma zwyczaje"
- "Kto słowem rani, ten dla siebie zyska jeno nieba stratę"
- "Jeżeli to ktoś poprosi, to powinien dać choć trochę, nie żałując"
(Wszystkie 3 hinduskie z "Manusmryti czyli traktatu o zacności")
- "Ludzie razem dla ludzi są stworzeni, aby wzajemnie jedni drugim dopomagać mogli"
- "Toż samo rozumne przyrodzenie jednoczy człowieka z człowiekiem węzłem rozmowy (...), pobudza ludzi do zawierania związków społecznych"
(oba z rzymskich, Cyceron "O powinnościach")

Obowiązki względem rodziców, starszych, przodków:
- "U człowieka (...) należy cenić (...) to, co.ma w nim wyższy stopień doskonałości. A do to jest w nim takiego? To, że (...) jest podporą swoich rodziców " (greckie: Epiktet)
- " Dziecko, starzec, słaby, chory (Tak ważni, jakby byli) przestworza rządami (hinduski, "Manusmryti")

Obowiązki wobec dzieci i potomków:
- "Dziecku należy się największy szacunek" (rzymskie: Juwenalis, "Satyry")

Prawo sprawiedliwości:
- "Lepiej mieć szkodę niż szpetny zysk" (starohebrajskue, Biblia)

Prawo Szczerość i intencji i praw do równości
- "Fałsz ofiarę zaprzepaszcza" (hinduskie " Manusmryti")

Prawo miłosierdzia:
- "Kobiety nie wolno uderzyć nawet kwiatem (hinduskie)

Prawo wielkodusznosci:
- "Nie zważać na gwałtowny atak, to wzmacniać serce wroga. Człowiek dzielny jest waleczny, a tchórzliwość jest hańbą " (staroegipskie)
- "Niech się śmiercią nie raduje ani życiem się nie cieszy. Oby czekał czasu swego. (...) Oby słowa obelżywe gotów znosić był cierpliwie. (...) Niechaj zmysły opanuje, które wciąż rozkoszą wabią". (hinduskie:: "Manysmryti")
- "Gdy jego opanowana mysl, wolna od tesknot (...) rzec o nim można - "utwierdzon jest w Jodze". Nieruchoma jak płomień lampy w bezwietrznym powietrzu, jest niewzruszona świadomość Mędrca, który w Jodze pogrążony trwa" (hinduskie: "Bhagavad Gita. Pieśń Pana")
- " Ci, którzy filozofia jak należy, troszczą się, by umrzeć ". ("Fedon" Platon)

Znam kogoś, dla kogo czytana w dzieciństwie "Narnia" stała się książką pocieszenia w czas dorosły. Napisał ją C.S. Lewis "chłopiec, który wspólnie z bratem wymyśla tajemnicze królestwo Boxen i przez kilka lat spisuje jego kroniki. Uczeń wiktoriańskiej szkoly z internatem prześladowany przez kolegów i emocjonujący się muzyką Wagnera. Młody żołnierz, ateista, który na froncie...