Tragedia ta jest jednym z utworów tzw. okresu burzy i naporu, wyrazem buntu przeciwko mentalności i obyczajowości końca XVII wieku, ziarnem, które dało początek epoce romantyzmu. Cytaty i aluzje do antyku przeplatają się tu z motywami biblijnymi, a nad całością znać wyraźnie ducha tragedii Szekspira, autora, który dla preromantyków był jednym z najważniejszych wzorców do twórczego naśladowania.

Współcześnie odczytywany, utwór ten ze zrozumiałych powodów nie ma już takiej siły wymowy, jak w okresie swojego powstania. Dzisiaj raczej może drażnić jego romantyczna maniera, dramaturgia posunięta niemal do granic absurdu, logiczne potknięcia autora. Ale niezaprzeczalnie nadal pozostaje on piękną opowieścią o tragicznych skutkach spisku, uknutego przez zazdrosnego brata, o poczuciu winy, wiernej miłości, która przetrwać może samą śmierć, no i wreszcie - o poczuciu obowiązku i honoru, które nakazują wyrzec się własnego szczęścia w imię złożonych przysiąg.

Można sarkać na naiwną ufność starego Moora, który ślepo zawierzył kłamstwom swego młodszego syna i nie dostrzegł, że pragnie on tylko przejąć jego majątek, władzę, a bratową uczynić swoją kochanką. Można dziwić się, że Karol, dowiedziawszy się o ojcowskiej klątwie, wolał raczej tułać się po świecie i wstąpić do bandy zbójców, niż wrócić do rodzinnego domu i wyjaśnić sprawę, dowiedzieć się, jakimi strasznymi czynami zasłużył sobie na takie potraktowanie. Można wreszcie denerwować się na manierystyczne trwanie w swoim dumnym buncie, gdy nawet umierającemu ojcu, który tak bardzo przeżył rzekomą śmierć swojego pierworodnego, nie ujawnił on swojej prawdziwej tożsamości, pozwalając starcowi umrzeć w rozpaczy. No i wreszcie samo poddanie się Karola woli zbójców, zgoda na uśmiercenie swojej ukochanej, byle tylko udowodnić im, że jest się człowiekiem honoru. Wszystkie te zwroty akcji sprawiają, że człowiek kręci z politowaniem głową, bo przecież tak niewiele trzeba, żeby ta historia potoczyła się bardziej szczęśliwie... Ale przecież w tym właśnie sedno. Ta historia nie mogła skończyć się happy endem, a im tragiczniejszy zwrot wydarzeń - tym większa miała być siła jej wymowy...

Jak każdy klasyczny utwór, najlepiej czyta się "Zbójców" w wydaniu Biblioteki Narodowej - gdzie poza treścią utworu można jeszcze poznać społeczno-polityczne tło jego powstania, znacznie inne od tego, o którym myśli się w odniesieniu do polskiego romantyzmu. Utwór warty przeczytania choćby tylko z tego względu, żeby niemieckiego preromantyzmu nie kojarzyć tylko z uczuciowymi perypetiami rodem z "Cierpień młodego Wertera"...

Tragedia ta jest jednym z utworów tzw. okresu burzy i naporu, wyrazem buntu przeciwko mentalności i obyczajowości końca XVII wieku, ziarnem, które dało początek epoce romantyzmu. Cytaty i aluzje do antyku przeplatają się tu z motywami biblijnymi, a nad całością znać wyraźnie ducha tragedii Szekspira, autora, który dla preromantyków był jednym z najważniejszych wzorców do...