Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Bardzo dobra książka opowiadająca o jednym z najważniejszych elementów składowych kultury irańskiej: idei samopoświęcenia. Mimo iż koncepcja szahadatu kojarzy się nam głównie z muzułmańskimi terrorystami czy z Irańczykami walczącymi z Irakiem, to jednak trzeba pamiętać, że na gruncie irańskim ma ona większe znaczenie i głębsze, przedmuzułmańskie korzenie. Surdykowska sięga w swoich rozważaniach aż po czasy awestyjskie i pradawną koncepcję ofiary jako odradzania przez śmierć. Następnie pokazuje, jak samopoświęcenie i męczeństwo ukazywane były w staroirańskiej mitologii (przed lekturą tego rozdziału dobrze jest znać poświęcone tej tematyce książki M. Składankowej),a dopiero potem dochodzi do islamu i ogromnej roli śmierci imama Hosejna dla irańskiego szyizmu. Po długim i bardzo ciekawym wstępie ukazującym zjawisko samopoświęcenia w kulturze irańskiej przechodzi Autorka do ukazania roli koncepcji szahadatu we współczesnym Iranie. Porusza takie tematy jak rola idei męczeństwa w wojnie irańsko-irackiej lat 80. i w organizowaniu społeczeństwa porewolucyjnego Iranu, czy ta'zije i uroczystości moharramowe związane z kultem śmierci Hosejna. Autorka analizuje dokładniej poświęcone szahadatowi teksty czterech ważnych irańskich myślicieli XX wieku (Szari'ati, Motahhari, Chomeini, Sorusz) i podkreśla ich wpływ na społeczeństwo irańskie w drugiej połowie tego stulecia. Bardzo sugestywne są załączone na końcu książki zdjęcia pokazujące pewne obrzędy czy dzieła powiązane z tytułową tematyką. Moim zdaniem jest to bardzo dobra książka. Tłumaczy do pewnego stopnia współczesny Iran poprzez ukazanie wpływu bardzo starej tradycji kulturowej, która po roku 1979 została po prostu dostosowana do nowych wymagań. Można się zgodzić z opinią Autorki, że do pewnego stopnia Iran znalazł się na przełomie XX i XXI wieku "w pułapce szahadatu"... Tomasz Babnis