Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jonathan Phillips podjął się w swojej książce przedstawienia niezwykle ciekawej historii, która jest pewną łatką nakładaną na długie dzieje chrześcijaństwa i epokę krucjat. Mając na myśli krucjaty właśnie, większość z nas automatycznie kieruje swoje myśli na walki chrześcijan z „niewiernymi” muzułmanami. Zapominamy jednak o pewnym niesławnym epizodzie z 1204 roku. „Czwarta Krucjata” ma na celu uświadomienie nas właśnie o tych wydarzeniach. Autor rozpoczyna więc swoją opowieść od opisu przygotowań do najważniejszej wyprawy w życiu dla ówczesnego chrześcijanina. Kieruje naszą uwagę na pewne powiązane w większym lub mniejszym stopniu wydarzenia, na czele z turniejem rycerskim na francuskiej prowincji czy kazaniem zagorzałego opata. W przystępnej formie prowadzi nas razem z krzyżowcami poprzez Wenecję, wybrzeża obecnej Chorwacji aż do celu podróży walczących o swoją wiarę. Jednak celem tym nie staje się Ziemia Święta, czy chociażby Egipt opanowany przez innowierców, a stolica prawosławnego Cesarstwa Bizantyjskiego. Wyprawa przeradza się w bratobójczą walkę, za sterami której stoi między innymi wenecki doża, który poprzez pomoc udzieloną krzyżowcom postanawia wykorzystać ich do rozprawienia się z wrogim miastem oraz zdetronizowany bizantyjski książę, obiecujący im pomoc i dostarczenie brakujących surowców za zdobycie bizantyjskiego tronu. Nieświadomi członkowie krucjaty wchodzą w spółkę, z której nie mogą się już wycofać. Autor w szczegółach opisuje zachowania poszczególnych przywódców, opisuje ich emocje, kiedy niszczą największe miasto ówczesnego świata. Konstantynopol upada rozpadając się na kilka pomniejszych państw. Krzyżowcy odnosząc sukces ogłaszają swojego przywódcę cesarzem łacińskim, jednak nie potrafią utrzymać podbitych terenów. Po ponad półwieczu Cesarstwo Bizantyjskie odbudowuje się jednak już nigdy nie osiąga dawnej świetności, dzięki czemu staje się łatwym łupem dla prawdziwych wrogów w kolejnych wiekach. Książka Phillipsa została po raz pierwszy wydana w 2004 roku w 800 rocznicę niechlubnych wydarzeń spod Konstantynopola. Do Polski zawitała ona jednak dopiero w 2019 roku dzięki „Wydawnictwu Astra”. Na obecnym polskim rynku (maj 2021) brak tak szczegółowej pozycji opisującej ten epizod historii ludzkości, co „Czwarta Krucjata”, dzięki czemu broni się ona i jest na swój sposób wyjątkowa. Sama lektura jest świetnie wydana dzięki czemu w środku odnajdziemy mapy XII/XIII wiecznej Europy, ilustracje ówczesnej sztuki, pomocne kalendarium oraz obszerną bibliografię (chcąc poszerzyć naszą wiedzę musimy sięgnąć w większości do pozycji zagranicznych, nie wydanych dotychczas w Polsce). Książka jest raczej skierowana dla osób zaznajomionych z realiami krucjat i średniowiecza, lecz także laik może uznać ją za jedną wielką „ciekawostkę”.