Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Cóż można powiedzieć o książce, która w ok. 50% składa sie z obszernych cytatów zaczerpniętych z kilku innych publikacji? Z własnych słów Autora zapamiętałem głównie oszałamiający wywód końcowy na temat szans utraconych przez Władysława Jagiełłę bezpośrednio po bitwie pod Grunwaldem, gdy przez opieszałość działań umożliwił przetrwanie pruskiego państwa zakonu krzyżackiego. P. Derdej zupełnie poważnie snuje obszerną i całkowicie utopijną wizję polskiego mocarstwa politycznego, gospodarczego oraz kulturalnego, rozciągającego się już nawet nie "od morza do morza", ale "od oceanu do oceanu", od granic Chin i Azji Środkowej po wybrzeża Morza Śródziemnego. Na słuszne skądinąd pytanie, dlaczego Jagiełło dopuścił do zmarnowania korzyści ze zwycięstwa grunwaldziego (może nie aż tak olbrzymich jak w wizji Autora, ale jednak było sporo do zyskania) P. Derdej udziela natomiast odpowiedzi nijakiej: oszołomienie ogromem sukcesu, przekonanie o całkowitym już triumfie, głupota i zadufanie króla. Bardzo to wątpliwe, wobec wielokrotnie okazywanych przez Władysława II rozlicznych talentów politycznych oraz militarnych. Miałby nagle, po okazaniu tych zalet w pierwszej fazie wojny z Krzyżakami, zupełnie je zatracić i pogrążyć się w kontemplacji własnej wielkości? Odpowiedź na postawione wyżej pytanie sugerował już w XV w. Jan Długosz, a później podjęło tę myśl wielu nowoczesnych historyków. Otóż Jagielle (a w jeszcze większym stopniu księciu litewskiemu Witoldowi) wcale nie zależało na całkowitym zniszczeniu państwa zakonu krzyżackiego. Kierując się przede wszystkim litewską, a nie polską racją stanu (byli w końcu Litwinami, a Jagiełło posiadał dziedziczne prawa jedynie do tronu wielkoksiążęcego na Litwie, w Polsce był tylko dożywotnim królem-wdowcem),chcieli Zakon osłabić, ale miał on przetrwać jako przeciwwaga dla Polski właśnie. Dla Polski, która okazywała ambicje całkowitego zdominowania i wręcz wchłonięcia Litwy. Taka perspektywa tłumaczyłaby niepojęte, zdawałoby się, postępowanie króla i jego "nieudolność" po triumfie grunwaldzkim. Takiej możliwości Autor jednak nie dostrzega, poprzestając na konstatacji nagłego ataku "głupoty" monarchy. Osobny kwiatek, to określenie Kazimeirza Jagiellończyka (młodszego syna i drugiego w kolejności następcy Władysława II) jako... wnuka króla (s. 177-178). Ale to już drobiazg...