Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jakoś nie mogłem się zabrać do oceny tej książki. Dlatego po tylu miesiącach od przeczytania pojawia się opinia na jej temat. W przypadku jednak pracy historycznej (co prawda dość popularnej, ale jednak...) może to wyjść na dobre, bo pozwala z perspektywy czasu określić, czy coś z treści pozostało. I tu odpowiedź jest pozytywna - tak. Może nie za wiele, ale jednak. Autor, jak nazwisko wskazuje, choć pochodzi ze Wschodu, pracuje na Zachodzie. Często jest to wada, bo brak kontaktów z terenem, który opisuje, wpływa na nieuzasadnione sądy, interpretacje, wnioski. Tu na szczęście zwykle (bo są takie przypadki) tak nie jest. Khodarkovsky opisuje ludy Azji Centralnej w okresie nowożytnym (XVI-XVIII w.),przedstawia ich strukturę, organizację, społeczeństwa, gospodarkę, religię. Jednakże głównym wątkiem jest nieustanne parcie Rosji na południe i wschód w celu ujarzmienia kolejnych ludów. Budowanie imperium w tym właśnie kierunku, nieczęsto omawiane w języku polskim, stanowi tu ciekawe odniesienie do naszego widzenia Rosji, jako sąsiada i często agresora. Tymczasem okazuje się, że działania rosyjskie przebiegały także w innych kierunkach - geograficznych i politycznych. Książka uzupełnia wiedzę o państwie carów o tematykę bardzo istotną, bo pokazującą mało znany polskiemu czytelnikowi obszar zainteresowań Rosji. Przy tej okazji można też spojrzeć na politykę Europy Wschodniej w szerszym, niż tylko związanym z ekspansją turecką, kontekście. To właśnie inne spojrzenie na politykę zagraniczną Rosji jest chyba najbardziej cenną częścią pracy. Żeby nie było tak słodko - autor wykazuje poważne braki wiedzy o państwie polsko-litewskim, niekiedy wymienianym w kontekście różnych wydarzeń historycznych. Typowym przykładem tych luk w wiedzy jest użycie nazwy "Rzeczpospolita" dla drugiej dekady XVI w. (s. 104; szkoda, że chociaż w przypisie redakcyjnym nie sprostowany tego uchybienia). Zresztą redakcja ma więcej grzeszków, np. zapis daty w przypisie drugim na s. 24 wskazuje na kompletną nieznajomość sposobów podawania chronologii. Szkoda, ze także na mapie (s. 12) nie zmieniono transliteracji z angielskiej na polską, skoro na mapie jest Bakara, a w tekście - Buchara. Nie wszystkie zdjęcia odpowiadają czasom, opisywanym w tekście, ale całościowo książkę wydano całkiem nieźle. Podsumowując autor wywiązał się całkiem nieźle z zadania przedstawienia ekspansji rosyjskiej na wschodnich i południowych obrzeżach państwa, a polski czytelnik otrzymał ciekawą pozycję o historycznym dążeniu Rosji do zwierzchnictwa nad różnymi ludami. Warta przeczytania, także w kontekście zrozumienia polityki rosyjskiej w ogóle.