Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Trochę trudno przyrównywać Sedię do Gaimana czy np. Tanii Huff (świetna "Brama mroku i krąg światła"),bo tam, gdzie Gaiman i Huff grają delikatnymi akcentami magii, przesączającymi się w naszą rzeczywistość w na tyle niezauważalny sposób, że jedynie mocno wyczulone jednostki są w stanie ją dostrzec, tam Sedia wali między oczy czarami, w które uwikłane jest całe mrowie zupełnie zwyczajnych osób. Należy więc podczas lektury wyrzucić z głowy wszelkie powiązania z Gaimanem i dać się ponieść snutej przez autorkę historii jako samodzielnej opowieści, biegnącej własnym torem i czerpiącej z zupełnie innego folkloru - brudniejszego, bardziej siermiężnego i sprawiającego wrażenie worka, do którego kolejne pokolenia Rosjan nawpychały różnych naznoszonych z całego świata etnograficznych śmieci. Sedno historii jest ciekawe i z łatwością potrafi zainteresować czytelnika, choć niektóre elementy - na przykład niezbyt gładkie przeskakiwanie między wątkami czy uporczywe określanie milicji mianem policji - potrafią rozbijać rytm lektury i budzić swego rodzaju irytację. W Moskwie pierwszej połowy lat 1990-tych zaczynają znikać przypadkowi ludzie. Wkrótce okazuje się, że zmieniają się oni w kawki (lub sowy, choć dość szybko autorka o nich zapomina) i migrują do świata podziemnego. Tajemnicę przemiany ludzi w ptaki decyduje się rozwikłać siostra zaginionej dziewczyny, ciapowaty policjant i trunkowy malarz-kloszard. We trójkę znajdują "wrota" do podziemi i przenoszą się na pogrążone w wiecznym mroku śmietnisko Rosji, czyli krainę, w której egzystują różni niedobitkowie dawnych epok - od pogańskich bóstw, po sybiraków i politycznych uchodźców. Fabuła się rozwija, dorzucając do układanki kolejne interesujące elementy, aż w pewnym momencie... finezję trafia szlag. Czytelnik niespodzianie zostaje wrzucony w przaśne towarzystwo rodem z ruskich bylin, a fabuła zaczyna tonąć w nieledwie grafomańskich dialogach, akcji rodem z sesji RPG (trzeba chodzić od osoby do osoby i gromadzić informacje) i bajkowych wykwitach (główne skrzypce zaczyna grać Niebiańska Krowa Zemuna, czyli... gadająca krowa, co to kiedyś strzyknęła mlekiem w niebo i stworzyła gwiazdy). Później robi się jeszcze dziwniej, a cała historia dostaje zwieńczenie gubiące część wątków i dość nijakie, nie potrafiące dać czytelnikowi pełnej satysfakcji. Tak jak pierwsza część książki, z rozkręcającym się śledztwem i barwnym odmalowaniem osobliwych realiów, czyta się jak coś w rodzaju kryminału fantasy, tak druga część, pełna dziwnych stworów, sprawia wrażenie bryku, pospiesznie kleconego z wszelkich baśniowych postaci, jakie tylko Sedia znalazła w swoich książeczkach dla dzieci. I jeśli "Tajemna historia Moskwy" być może sprawdziła się w Ameryce jako swego rodzaju przewodnik po rosyjskim folklorze, to w Polsce, gdzie choćby Kościej Nieśmiertelny nie jest pustym pojęciem, co najwyżej spowoduje wzruszenie ramion nad egzaltowanym zachwytem Sedii nad rosyjskimi ludowymi cudowiszczami.