Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Dawno lektura nie wzbudziła we mnie tak ambiwalentnych uczuć. Z jednej strony są tu pomysły, opowieści jątrzące w czytelniku rany, zapamiętane, być może, na lata, z drugiej… pierwsze 500 stron przeczytałam w kilka dni, drugie 500 męczyłam 3 tygodnie. Bolano nudził mnie, zniesmaczał, rozgadywał się, gdy nie miał nic do powiedzenia. Chyba wszystkie wątki z drugiej wojny światowej wydawały mi się popłuczynami po rzeczach napisanych, czy pokazanych gdzieś lepiej. Całość relacji międzyludzkich budziła instynktowny sprzeciw. Uparte eksploatowanie najróżniejszych resentymentów (kobiety, geje, kolejne narody) – zmęczenie. Bolano zapewne? (może raczej częściowo) potępia maczyzm, ale jest on tu także strukturą świata – jeśli kobieta dostaje rolę to związaną ze swoją płcią. Podobały mi się poszczególne pomysły, jak ten straszliwy katalog zbrodni, podawany aż do przesytu, i właśnie ten przesyt, to znużenie, które budzi w czytelniku coś tak okropnego, jest tu efektem wstrząsającym. Cały czas budzi mój podziw zamysł na książkę, ta próba utkania z poszarpanych wątków jakiejś nadmiarowej prawdy. Ale Bolanowska interpretacja świata i ludzkiego życia wydaje mi się płytka, prześlizgująca po powierzchni znaczeń. Nudziła mnie powtarzalność emocji. Dodatkowo w tej feerii wyobraźni chilijskiego pisarza zabrakło kąta dla wolnej woli czytelnika. Mamy tu rzeczy do przyjęcia, do przemyślenia, ale nie do zinterpretowania. Tylko struktura jest skomplikowana jak puzzle z 1000 kawałków, pilnuj się czytelniku, bo jak coś zgubisz to nie ułożysz. Język powieści jest w porządku o tyle, że ma dobry, gawędziarski rytm. Zakończenie podniosło moją ocenę całości. To książka wydana pośmiertnie, bez ostatecznej redakcji autora, ale raczej kosmetycznej, nie wyobrażam sobie, żeby mogła mieć zamknięty finał. „2666” to próba pokazania ludzkiego życia, losu człowieka rozpiętego na pajęczynie rzeczywistości. Z poszarpanej, jątrzącej struktury tego obrazu bierze się wielkość powieści. I zapewne Roberto Bolano chciał, żeby jej czytanie bolało. Myślę jednak, że warto sięgnąć do Marcela Schwoba (jednego z ulubionych pisarzy Bolano) i „Żywotów urojonych”, żeby zobaczyć jak inaczej można opowiedzieć o tym samym. Gdybym czytała Bolano jako 20, nawet 30-latka podobałby mi się dużo bardziej, może do zachwytu. Obecnie wszystkie próby powrotu do literatury iberoamerykańskiej kończą się dla mnie swego rodzaju czytelniczym fiaskiem.