Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Zmieniający się świat, coraz szybsze tempo życia, a coraz mniej ekologiczne i zbalansowane wywołały zainteresowanie tematyką resilience. Termin ten, choć dla wielu może wydawać się zupełnie nowy, tak naprawdę ma wielowiekową tradycję, pojawia się bowiem w pracach wybitnych literatów, m.in. Seneki Starszego czy Cycerona. Mimo iż na przestrzeni lat zmieniał się sposób jego rozumienia, był na przykład stosowany do opisania odbicia, elastyczności i zmienności, to już w 1839 roku w USA określał zdolność do pokonywania trudności, hart ducha. Również w definicjach słownikowych spotkamy termin ten jako określający nie tylko przywracania kształtu, elastyczności, ale – analogicznie do życia ludzkiego – odzyskiwania sił w trudnych warunkach. Nie dziwi zatem fakt zaimplementowania tego terminu do nauk psychologicznych, już w latach 50. XX wieku, gdzie stosowany jest m.in, w odniesieniu do problemów związanych ze stresem, trudnościami życiowymi. Z kolei w naukach społecznych termin resilience jest rozumiany na kilka sposobów. Odnosić się może zarówno do cech osobościowych odpornych dzieci, młodzieży i dorosłych, jak i do konstruktu zmiennego, płynnego w czasie czy wreszcie – jako pojęcie interdyscyplinarne – do punktów łączących się w różnych dyscyplinach nauk. W Polce do dziś toczy się dyskusja nad ustaleniem jednoznaczniej definicji tego terminu, co tylko dowodzi szerokiego spektrum dziedzin, do których pojęcie to ma zastosowanie. Nic zatem dziwnego, że resilience odnosić się będzie również do pedagogiki szczególnie że coraz częściej odwołują się do niego pedagodzy i edukatorzy, zwłaszcza w powiazaniu z profilaktyką społeczną, zdrowotną oraz zapobieganiem zachowaniom łamiącym społeczne normy. Tyle tylko, że mimo coraz większej ilości opracowań na ten temat, wciąż brakowało takiego, który łączyłby założenia teoretyczne z empirycznymi podwalinami. Tę lukę wypełnia opracowanie Karola Konaszewskiego pt. „Pedagogika wrażliwa na resilience. Studium teoretyczno-empiryczne”. Opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS pozycja koncentruje się na systematyzacji wiedzy, ale również zwraca uwagę na założenia antropologii pedagogicznej i pedagogiki empirycznej, a także na aspekty aplikacji edukacyjnej w odniesieniu do takich nurtów badawczych, jak: psychologiczny, socjoekologiczny, społeczno-polityczny. Tym samym książka pozwala na pełne zrozumienie tematu, zamiast – jak dotąd – wybiórczego go pojmowania. To zatem doskonała propozycja zarówno dla pedagogów, jak i naukowców, którzy zyskują pełen wgląd w różne aspekty modelowej koncepcji pedagogiki wrażliwej na resilience. Książka składa się z pięciu części, z których pierwsze cztery dotyczą teorii, odwołując się do systematyczno-analitycznego postępowania badawczego, zaś część piąta jest częścią empiryczną i wprowadza ilościowy profil metodologiczny. Dwa pierwsze rozdziały stanowią rozważania nad etymologią resilience, a tak że na konieczność podejmowania kwestii z tym pojęciem związanym w pedagogice. Autor pokazuje również, jak resilience wygląda w perspektywie psychologicznej, socjologicznej oraz społeczno-politycznej. Rozdział trzeci przedstawia koncepcję pedagogiki wrażliwej na resilience, a autor pokazuje m.in. jakie możliwości daje odwoływanie się do teorii i koncepcji z zakresu resilience, podejmuje też próbę opisu koncepcji resilience i jej oceny. Przywołując parasolowe ujęcie koncepcji resilience wykazuje również związek tego terminu z koncepcjami pochodnymi oraz podejmuję próbę przedstawienia zasadności analizy wyszczególnionych konstruktów w pedagogice. Przedstawia również założenia pedagogiki wrażliwej na resilience oraz różne konteksty tej pedagogiki. W czwartym rozdziale znajdziemy z kolei poruszoną problematykę empiryczną resilience – część ta zawiera propozycję empirycznego modeli badań resilience w pedagogice, jako koncepcji dla diagnozy oraz usprawnienia zdolności dostosowawczych czy radzenia sobie ze stanem stresu. Część piąta, odnosząca się do części teoretycznej oraz Pedagogicznego Modelu Resilience, zawiera prezentacje badań własnych autora, dotyczących zależności pomiędzy resilience a radzeniem sobie ze stresem oraz wskaźnikami zdrowia psychicznego w różnych grupach wiekowych. Szczególnie interesujące jest podsumowanie wyników prowadzonych badań, które pokazują znaczenie resilience oraz wskazują kierunek prac nad radzeniem sobie ze stresem. Dowodzi to, iż wdrażać programy profilaktyczne i edukacyjne, obejmujące esilience, bowiem pozwala to jednostce zmagającej się z czynnikami stresowymi na właściwe funkcjonowania. To czyni książkę odpowiednią również dla specjalistów bhp, psychologów oraz samych dyrektorów, kierowników różnego rodzaju placówek czy zakładów pracy, a także dla osób, które dalej chciałyby zgłębiać fenomen resilience, bowiem dzięki takiej syntetycznej formie jego ujęcia, badania z pewnością będą już łatwiejsze do przeprowadzenia. Dlatego to publikacja zarówno ważna, jak i potrzebna, która staje się bodźcem do zmiany sposobu pojmowania kwestii resilience oraz jej wykorzystania.