„Rzeźnia numer pięć” to zdaniem wielu jedna z największych powieści antywojennych w historii literatury, najpopularniejsza – obok „Śniadania mistrzów” i „Kociej kołyski” – pozycja w dorobku Kurta Vonneguta, w której opisał on swoje doświadczenia z czasów, kiedy jako jeniec wojenny był świadkiem bombardowania Drezna. Książka wymykająca się próbom prostego zdefiniowania: choć jest to utwór silnie autobiograficzny, dokument miesza się w nim z science fiction, okrucieństwo z miłością, groza z absurdalnymi żartami, bo, jak powiedział sam Vonnegut, „o masakrze nie sposób powiedzieć nic inteligentnego”.

Ze względu na charakter powieści – zawarte w niej wulgaryzmy, przemoc czy sceny seksu – „Rzeźnia numer pięć” zwykle powraca przy okazji prób zakazywania lub ograniczania dostępu do książek w Stanach Zjednoczonych (więcej na ten temat przeczytasz w artykule Kolejne książki zakazywane w USA. „Poziom niespotykany od dziesięcioleci”).

Schemat powtórzył się w ubiegłych tygodniach. Tym razem jednak nie obyło się bez odpowiedzi opiekunów spuścizny pisarza. Muzeum i Biblioteka Kurta Vonneguta przekaże ponad tysiąc bezpłatnych egzemplarzy klasycznego dzieła autora nauczycielom i uczniom w hrabstwie Brevard na Florydzie, gdzie książka jest obecnie kwestionowana przez grupę Moms for Liberty (Mamy dla Wolności).

„Źle zrozumieliście znaczenie słowa »wolność«”

Julia Whitehead, założycielka i dyrektor generalna muzeum, napisała list otwarty do organizacji, prosząc o spotkanie w celu omówienia próby zakazania książki w szkołach publicznych w Brevard. Treść listu udostępniono w mediach społecznościowych.

„Źle zrozumieliście znaczenie słowa »wolność«. Odebranie komuś przywileju czytania książki jest aktem godnym buntu” – czytamy w liście Whitehead. „Ale tak naprawdę nie musimy się buntować, ponieważ takie są nasze prawa, zagwarantowane nam jako Amerykanom. Musimy po prostu pomóc władzom szkolnym i wybranym urzędnikom zrozumieć, że Konstytucja jest naszym prawem”.

.@Moms4Liberty successfully got Slaughterhouse-Five banned in a school district in Florida. So it goes.

In response, we are giving up to 1,000 free copies of Slaughterhouse-Five to students who have had it banned.

Read our CEO's message, in cooperation with @TheLewisBlack: pic.twitter.com/5yYGBG4iYX

— Kurt Vonnegut Museum and Library (@VonnegutLibrary) June 7, 2022

W tweecie przekazano, że „Rzeźnia numer pięć” została już skutecznie zakazana w szkołach publicznych w Brevard, a także, że Moms for Liberty usiłowało zakazać również innych lektur. Nie wszystkie źródła potwierdzają jednak tę informację. Organizacja (jej przedstawiciele określają ją jako „oddaną walce o przetrwanie Ameryki poprzez zjednoczenie, edukację i umożliwienie rodzicom obrony ich praw rodzicielskich na wszystkich szczeblach władzy” oraz „gotową do walki z tymi, którzy stoją na drodze do wolności”) zapewnia, że jej wysiłki nie polegały na zakazywaniu książek, ale na kwestionowaniu ich stosowności wiekowej.

Członkowie Moms for Liberty podkreślają, że „chcą jedynie, aby treści naruszające przepisy dotyczące nieprzyzwoitości wobec dzieci zostały usunięte z bibliotek szkolnych, a książki, które nie naruszają tych przepisów, wymagały zgody rodziców”. W komunikacie przesłanym do redakcji WRTV Indianapolis, stacji telewizyjnej powiązanej z ABC, dodają, że chcą całkowitego usunięcia niektórych pozycji z powodu jaskrawego przedstawienia seksualności, zarówno w tekście, jak i na ilustracjach.

Niespełna tydzień temu przedstawiciele Muzeum i Biblioteki Kurta Vonneguta poinformowali, że do szkół na Florydzie trafiło już ponad 250 z planowanego tysiąca egzemplarzy. Jednocześnie dodano, że organizacja Moms for Liberty nadal nie odpowiedziała na list.

Update — We are already sending 250 of 1,000 copies of Slaughterhouse-Five to Brevard Country, Florida.

We still have yet to receive a formal response from @Moms4Liberty. https://t.co/ZRn5PoTAoq pic.twitter.com/c8dtD9M2GU

— Kurt Vonnegut Museum and Library (@VonnegutLibrary) June 8, 2022

„W książce jest jakiś szorstki, nieprzyjemny język”

W maju rada szkolna w południowo-zachodnim Idaho na stałe zakazała 22 popularnych książek w bibliotekach dystryktu, w tym „Opowieści podręcznej” Margaret Atwood i „Chłopca z latawcem” Khaleda Hosseiniego, co było kolejnym przykładem trafiania na listę lektur zakazanych w amerykańskich szkołach książek dotyczących rasy, seksualności czy tożsamości płciowej (więcej na ten temat przeczytasz TUTAJ).

Próby narzucania cenzury rozpoczynają się od lokalnych społeczności – w tym choćby rady szkolnej z Tennessee, która zakazała czytania w podległych jej szkołach „Mausa” Arta Spiegelmana – a kończą, jak wspomniałem powyżej, na inicjatywach ogólnostanowych.

Jak pisałem w lutym, w przypadku nagrodzonego Pulitzerem komiksu opowiadającego o Holokauście, w którym autor usiłuje wyrazić niewyrażalne: największe ludobójstwo w historii ludzkości, za jakie do dziś uznaje się Zagładę Żydów, zarząd McMinn County School w Tennessee postanowił usunąć książkę ze spisu lektur ze względu na zawarte w niej przekleństwa czy sceny nagości.

„W książce jest jakiś szorstki, nieprzyjemny język” – powiedział Lee Parkinson, dyrektor szkół w hrabstwie McMinn, którego wypowiedź, zgodnie z protokołem spotkania, przytaczał „The New York Times”. W pozycji, która powszechnie uważana jest za jeden z najważniejszych komiksów wszech czasów, oprócz przekleństw rada szkoły ze stanu Tennessee doszukała się również wizerunku nagiej kobiety. Jako że „Maus” zawiera liczne odniesienia autobiograficzne, jest to martwe ciało matki Spiegelmana, która odebrała sobie życie w 1968 roku, w wieku 56 lat.

„Rzeźnia numer pięć” w lubimyczytać.pl

W naszym serwisie „Rzeźnię numer pięć” oceniono ponad 8,5 tysiąca razy, przy średniej nocie 7,6. Ula, która przyznała jej aż 9 gwiazdek, pisze: