Książka obnaża pewne społeczne złudzenie. Wiarę w coś, za czym nie nadążamy i co zdaje się nas przerastać. To rodzaj zbudowanej przez nas samych makiety, która pomaga nie dostrzegać problemów. Pozorny świat, w który chcemy wierzyć i dla którego chcemy znaleźć uzasadnienie – niczym bogowie.

Czym są światy zastępcze? W jaki sposób stały się zbiorowym mechanizmem ucieczki? Co nas do owej ucieczki zmusza?

Coraz częstsze uzależnienia od mediów społecznościowych, reality show, własnego wizerunku i popularności czy rzeczywistości wirtualnej oraz zjawiska takie jak kult młodości, samotność w sieci, zobojętnienie biznesu, radykalizacja polityki czy fundamentalizm to tematy zastępcze naszych czasów. Kultura popularna przez obietnice bez pokrycia przyczynia się do osamotnienia. Ostatecznie jednak to sami siebie opuszczamy.

Autor opisuje zjawisko wspólnej samotności, która staje się w grupie społecznej złowrogim, uzależniającym światem zastępczym. Błędnym kołem pozorów, które mają przynieść chwilowe ukojenie, zastępując realne problemy. Utrwalona w kulturze wspólna samotność staje się groźna i nieprzewidywalna, odbiera poczucie sensu życia, jednocześnie nadając życiu sens pozorny.

Książka jest próbą zrozumienia przyczyn ucieczki w quasi-rzeczywistość oraz źródeł i funkcji błędnych kół grupowych konfliktów wzmacnianych przez kulturę. Do czego potrzebne jest nam podtrzymywanie złudzeń dotyczących tego, co daje nam poczucie szczęścia? Dlaczego zapisujemy te złudzenia w kulturze, spektakularnie oszukując samych siebie? Decydując się na uczestnictwo w aktach zbiorowej iluzji, tworząc misterną strukturę myślenia życzeniowego, makietę rzeczywistości, na której ma się rozegrać osobisty spektakl, sami budujemy światy zastępcze, dajemy im uprawomocnienie i zasilamy je własnym życiem.


Książka Pawła Wojciechowskiego oddaje spojrzenie współczesnego człowieka Zachodu na to, co dała nam kultura, czym nas nakarmiła. Przede wszystkim jednak autor stara się wskazać, jaki rachunek owa kultura może nam wystawić, jeśli całkowicie pochłonie nas tworzenie iluzji świata.

„Światy zastępcze” to lektura dla wszystkich psychologów, socjologów, filozofów, kulturoznawców i psychoterapeutów pragnących poszerzyć swoje horyzonty, a także dla każdego, kto interesuje się drugim człowiekiem i chciałby nauczyć się doświadczać autentycznego Spotkania. Dla wszystkich, którzy chcą się ustrzec przed pułapkami dzisiejszych światów zastępczych, przed wewnętrzną pustką, wypaleniem i samotnością.

Agnieszka Rynowiecka
psycholog, certyfikowana psychoterapeutka Sekcji Naukowej Psychoterapii PTP


Książka pomaga zrozumieć to, w czym przyszło nam żyć. Życie w płynnej ponowoczesności stwarza nowe szanse, ale też duże niebezpieczeństwa. Autor prezentuje możliwość zanurzenia się w iluzji, w życiu pozornym. Pokazuje, jak społeczne uzgodnienie może budować rzeczywistość pozorną, istniejącą dzięki destrukcyjnym lękom i stereotypom.

Jacek Jakubowski
superwizor treningu psychologicznego PTP, Grupa TROP


„Światy zastępcze. Samotność wobec kultury” – tytuł książki wprowadza nas od razu w przestrzeń, w której następuje zderzenie realnej samotności osoby i jej psychologii z iluzją rzeczywistości w postaci światów zastępczych, zderzenie społeczności relacji ze społecznością osamotnienia. Interesujące są analiza zjawisk współczesnej cywilizacji czy będącej jej wytworem makiety rzeczywistości i zestawienie owej makiety z psychologią mechanizmów obronnych, które są ślepe na nieprawdę. Na uwagę zasługuje konstrukcja książki. Każdy rozdział kończy się pytaniami, by czytający zbliżył się do prawdy o tym, czy otacza go iluzja, czy też realny świat. Książkę można potraktować jako ostrzeżenie: gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy?!

dr Małgorzata Kostecka
superwizor psychoterapii PTP