Długo czekałam na tę książkę. Artykuły autora na temat Ordynacji Zamojskiej były bardzo obiecujące, ale niestety… Co innego próbka, co innego gotowy produkt. Do pozytywów tej publikacji można zaliczyć gruntowną kwerendę archiwalną i zebranie wszystkiego w dość sensowną całość. Praca ta porządkuje też kwestię sporu o Ordynację w dość przejrzysty sposób (zwłaszcza zakończenie). Niestety, tak dobrze zapowiadająca się dysertacja nie jest wolna od minusów, które wpłynęły na odjęcie przeze mnie kolejnych gwiazdek. Pierwszą odejmuję za zbytnie zaufanie opracowaniom, a co za tym idzie za powielanie błędów, które tam się pojawiły i niejednokrotnie zostały już poprawione przez innych badaczy (np. data urodzenia Michała Korybuta Wiśniowieckiego) czy powtarzanie błędnego rozumienia tekstu (np. nieprawidłowe uznanie za wydawcą testamentu „Sobiepana”, że „panowie siestrzeńcy” to członkowie młodszej linii Zamoyskich, co ma sankcjonować roszczenia Zamoyskich i jest przez autora kilkukrotnie powtarzane). Drugą gwiazdkę autor stracił za niestaranny odczyt materiałów źródłowych, na czym został przyłapany kilkukrotnie, nawet przy wyraźnych tekstach. Najjaskrawiej uwidacznia się to w sugestii, że rywalizacja rozpoczęła się już w marcu na podstawie niewyraźnej daty jednego listu. W związku z powyższymi pojawia się dziura w logice wywodu – sprawny na umyśle „Sobiepan” nie reaguje na próby zagarnięcia jego majątku przez najbliższych (w marcu), za to nakazuje Zamoyskim z młodszej linii zatroszczyć się finansowo o siostrę (w kwietniu). Trzecią gwiazdkę odejmuję za stronniczość autora. Od tego rodzaju pracy oczekiwałabym minimalnego chociażby obiektywizmu, tymczasem niemal już od pierwszych zdań można się zorientować, po czyjej stronie stoi autor. Co gorsza, aby stworzyć pozory słuszności swego wywodu, prześlizguje się po niewygodnych dla swoich faworytów faktach lub je całkowicie pomija (czytelnik nie dowie się, że dwór starał się, aby to Maria Kazimiera przejęła dobra Zamoyskiego jeszcze za jego życia, a już na pewno po jego śmierci [stąd w dużej mierze brak rozstrzygnięć ze strony króla na sejmie w 1666 r.], ani dlaczego Sobieski dzielił się pieniędzmi za Zadnieprze od cara z Wiśniowiecką i dlaczego dostał tak dużo). No i pozostaje mieć nadzieję, że mieszkańcy Zamościa przebaczą autorowi nazwanie ich pięknej katedry „okolicznym kościołem parafialnym”…

Długo czekałam na tę książkę. Artykuły autora na temat Ordynacji Zamojskiej były bardzo obiecujące, ale niestety… Co innego próbka, co innego gotowy produkt. Do pozytywów tej publikacji można zaliczyć gruntowną kwerendę archiwalną i zebranie wszystkiego w dość sensowną całość. Praca ta porządkuje też kwestię sporu o Ordynację w dość przejrzysty sposób (zwłaszcza...