Literatura skandynawska ma w sobie coś takiego, co jednych przyciągnie, a innych odrzuci. Niezwykłą surowość, sporo naturalizmu i trudne relacje, które rozkładane są na czynniki pierwsze, aż sam czytelnik poczuje się obserwowany przez autora. A jak już sięgać po książki z tego regionu, to przecież od razu nasuwa się na myśl Seria Dzieł Pisarzy Skandynawskich. O rodzinie traktuje tam między innymi Helga Flatland (zarówno jej „Współczesna rodzina”, jak i lipcowa zapowiedź), tetralogia Roya Jacobsena i fenomenalny „Testament”. Teraz na scenę wkracza Karin Smirnoff i nie zamierza brać jeńców.

O autorce w Polsce zrobiło się głośno, gdy ogłoszono, że to właśnie ona ma kontynuować sagę „Millennium” po Larssonie i Lagercrantzie. Idealnie się złożyło, że wcześniej polski czytelnik będzie mógł się zapoznać z debiutancką powieścią tej pisarki. „Pojechałam do brata na południe” to początek kolejnej już serii w tym cyklu, poświęconej rodzinnym relacjom, trudnej przeszłości i próbie pogodzenia się z dawnymi ranami. Jak sobie poradziła w tym temacie Smirnoff, nazywana „objawieniem szwedzkiej prozy”? Można powiedzieć, że po skandynawsku, czyli doskonale.

Jana, jak mówi sam tytuł, przyjeżdża w rodzinne strony do swojego brata. Chce pomóc mu wyrwać się z dołka, wyciągnąć pomocną dłoń, choć ona sama znalazła się na zakręcie. A powrót do domu, jak to zwykle bywa w literaturze pięknej, jest tylko pretekstem do opowiedzenia czegoś więcej. O rodzinie, która bardziej krzywdziła niż kochała. O zamkniętej społeczności pełnej beznadziei, bez promieni słońca i perspektyw. Pełnej szarego, rzeczywistego i nieznośnego wręcz życia.

To wymagająca książka. Brak interpunkcji, imiona i nazwy pisane małą literą potrafią wytrącić z równowagi nawet najbardziej wytrwałego czytelnika. Odniosłam jednak wrażenie, że ten zabieg spełnia swój cel. Zmusza do przyjrzenia się każdemu zdaniu, analizowania pojedynczych słów włożonych w usta bohaterów. Powolna to proza i bardzo bolesna. Chociaż najlepszym określeniem będzie chyba uwierająca – jak drzazga, której nie da się wyciągnąć od razu.

Pozostawieni w zawieszeniu z jednej strony nie możemy się doczekać kolejnego tomu, a z drugiej obawiamy się, co spotka nas tym razem. Dawno żadna historia rodzinna nie wzbudziła we mnie tak silnych emocji. Mam nadzieję, że wydawnictwo nie każe czekać nam długo na kolejne tomy.

Kinga Kolenda