39/2021

11 lipca 1995 roku obchodziłem urodziny. Byłem tuż po maturze, właśnie dostałem się na studia do Wrocławia. Cieszyłem się młodością, zdrowiem, życiem. Choć wtedy pewnie nie zdawałem sobie sprawy z tej radości – jak to nieopierzony gówniarz.
Wraz z miejscowymi znajomymi świętowałem zapewne te urodziny przy ognisku, w urokliwym wąwozie, popijając browary i nucąc melodie z wydanego rok wcześniej albumu Helloween „Master of the Rings” dobywające się z magnetofonu uzbrojonego w baterie R20.
Ostatnie, najdłuższe. wakacje przed wyjazdem na studia.
Bawiliśmy się beztrosko, snując plany na przyszłość, przyrzekając sobie w młodzieńczej naiwności przyjaźń do końca życia. Patrzyliśmy pewnie w rozgwieżdżone niebo widoczne pomiędzy drzewami, kiedy przygasało ognisko. Ot, wiejska sielanka w arkadyjskich okolicznościach przyrody.

Tego samego dnia – wojska serbskie wkroczyły do Srebrenicy.
W ciągu kilku następnych dni około ośmiu tysięcy naszych rówieśników, ich młodszych i starszych braci, ich ojców i dziadków – mordowano metodycznie, według planów serbskiego dowództwa.
Ja leczyłem pourodzinowego kaca, słuchałem z kaset Metalliki i Kaczmarskiego.
A po wakacjach odebrałem indeks, „uczyłem się pilnie jak Mickiewicz w Wilnie”, wsiąknąłem w uczelniane życie, zawiązałem nowe przyjaźnie, zakochałem się i rozpocząłem kilkuletnie „studenckie małżeństwo”.
A wokół Srebrenicy rozpoczęto pierwsze ekshumacje.
Które trwają zresztą do dzisiaj…

Książkę Emira Suljagicia czytałem ze ściśniętym gardłem, nieustannie przyłapując się na mimowolnych próbach przypomnienia sobie, co też porabiałem w czasie, gdy w Europie dokonywało się największe ludobójstwo od czasów drugiej apokalipsy.
Owa zbieżność dat: zdobycia Srebrenicy z dniem moich urodzin wydatnie wpłynęła na mój „sposób czytania” tej książki, na kształt emocji przy lekturze.

„Pocztówki z grobu” to świadectwo wstrząsające. Każde zdanie, akapit, strona, rozdział – szarpią trzewia, podnoszą puls i powodują suchość w gardle.
A przecież nie ma w tej opowieści epatowania przemocą, brutalnością, nie ma naturalistycznych opisów mordowania z werystyczną dokładnością przedstawiających szczegóły gehenny bośniackich muzułmanów.

Autor, czego sam doskonale jest świadom, miał sporo szczęścia.
I może właśnie fakt, iż udało mu się przeżyć, sprawił, że czuje w sobie tę powinność nakazującą mu opowiadać, co się wydarzyło tamtego lata w Srebrenicy i okolicach. Tym bardziej, że wielu z morderców uniknęło jakiejkolwiek kary i dziś żyją sobie w spokoju, wsiąknąwszy w lokalną społeczność.
Być może w swoje urodziny palą ze znajomymi ogniska, popijają rakiję, słuchając przy tym ulubionej muzyki i wspominając w gronie podobnych sobie, jak to za młodu bohatersko strzelali w plecy i potylice skrępowanych drutem ludzi.
Wstrząsające?
Tak.
Tak, jak książka Suljagicia.

39/2021

11 lipca 1995 roku obchodziłem urodziny. Byłem tuż po maturze, właśnie dostałem się na studia do Wrocławia. Cieszyłem się młodością, zdrowiem, życiem. Choć wtedy pewnie nie zdawałem sobie sprawy z tej radości – jak to nieopierzony gówniarz.
Wraz z miejscowymi znajomymi świętowałem zapewne te urodziny przy ognisku, w urokliwym wąwozie, popijając browary i nucąc...