Kosmos. Podróże międzygwiezdne. „Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga”, jakby powiedział Mickiewicz, chyba że wolicie Jean-Luca Picarda, wtedy „śmiało dążyć tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden człowiek”. Kosmos fascynuje, wciąga i nie chce wypuścić. Nie bez powodu Gwiezdne Wojny czy też Star Trak mają miliony fanów na całym świecie. Wciąż czekamy na epokę wielkich odkryć międzyplanetarnych, jednakże, póki co musimy się zadowolić czymś bardziej przyziemnym, czyli starą dobrą ludzką wyobraźnią.

Tym razem w przestrzeń kosmiczną zapraszają nas Jan Mazur (scenarzysta) i Robert Sienicki (rysownik). „Ostatni pisarz” to historia autora książek, który zostaje wysłany w podróż na orbitę Saturna, aby napisać nową powieść. Powodów takiej decyzji jest wiele. Maszyny zastąpiły ludzi prawie we wszystkich możliwych czynnościach, w tym w tworzeniu literatury. Jest jednak jeden mężczyzna, którego styl jest niepodrabiany. Tak, chodzi o głównego bohatera. Zawiera więc kontrakt, iż w zamian za lot w kierunku Saturna napisze nową książkę. Oczywiście nikt nie miał pojęcia, że pisarz cierpi na… niemoc twórczą. No cóż, z tego nie może wyniknąć nic dobrego.

„Ostatni pisarz” to komiks o prostych, nieco przypominających filmy animowane, rysunkach. Co świetnie koresponduje z lekkich charakterem historii, która tylko na początku wydaje się mocno komediowa. Dopiero z czasem, zaawansowaniem opowieści mamy okazję przekonać się, że „Ostatni pisarz” to coś więcej niż tylko kolejny komiks o podróży w kosmos. Specyficzna relacja pomiędzy pisarzem a komputerem pokładowym (czyli de facto sztuczną inteligencją) niesie za sobą dużą nutę dramaturgii.

W pewnym momencie ich wzajemna relacja może wydać się niepokojąca. Pisarz nie tylko ma problem z natchnieniem, ale i cierpi na tajemniczą chorobę (prawdopodobnie nieuleczalną). Tymczasem komputer pokładowy stara się stworzyć z głównym bohaterem więź. Trudno powiedzieć, czy wynika to z pragmatyzmu, czy z innych powodów. W końcu pisarz zawarł kontrakt i zobowiązał się do konkretnego efektu. W jaki sposób, jak nie za pomocą psychologii sztuczna inteligencja ma osiągnąć swój cel i zmusić obiekt do posłuszeństwa?

„Ostatni pisarz” to powieść pełna popkulturowych odesłań, ze science fiction na czele. Mamy więc luźne nawiązania do „2001: Odyseja Kosmiczna”, „Wiedźmina”, prozy Stanisława Lema, a także Douglasa Adamsa. Nie ma w tym nic dziwnego. Z jednej strony trudno jest stworzyć coś kompletnie oryginalnego, a z drugiej zapewne każdy autor chce w jakiś tam swój pokręcony sposób oddać hołd tuzom SF (zwłaszczazwłaszcza że komiks wyszedł w Roku Lema). W ten sposób w nasze ręce trafia nie tylko dobry komiks, ale i pozycja dostarczająca świetnej zabawy w wyłapywaniu licznych odniesień.

„Ostatni pisarz” to dzieło zaskakujące. Początkowa obietnica lekkiego komiksu w pewnym momencie zmienia się w coś dużo bardziej dojrzałego. Tym samym jest to pozycja warta ponownej lektury (czyżby to była ta sławna reasumpcja?), aby tym razem skupić się na elementach, które podczas pierwszego czytania mogły nam umknąć, gdyż uznaliśmy je za mało istotne. W ten sposób komiks Mazura i Sienickiego – również dzięki swemu nieoczywistemu zakończeniu – to pozycja, która jeszcze długo zostanie wam w głowie.

Michał Wnuk