Rzeczywiście nieznany. Pierwsze wydanie biografii księcia Stanisława Poniatowskiego, autorstwa Mariana Brandysa, ukazało się w 1960 roku, a więc okrągłe sześćdziesiąt lat temu, ale wciąż pozostaje on nieznany szerszej publiczności. I nie kryję, że wydaje mi się to dziwne. Brak popularności synowca ostatniego króla Polski wśród współczesnych można jeszcze zrozumieć. Taki los często staje się udziałem natur górujących nad otoczeniem lepszym rozeznaniem rzeczywistości, przedkładających zimną kalkulację nad zbiorowe emocje, ponadto nazbyt wyniosłych. Co z tego, że w debatach w tracie Sejmu Wielkiego na ogół miał rację, skoro formułował ją w sposób obraźliwy wobec tych, od których zależało poparcie dla jego wersji reform? Także zapomnienie w późniejszych latach - przez cały wiek XIX, a może i XX - da się wytłumaczyć przewagą insurekcyjnej wizji historii Polski, w której jedną z głównych ról odgrywał młodszy kuzyn Stanisława, książę Józef Poniatowski. Ale dzisiaj, w czasach tak bardzo ceniących sobie wszelkiego rodzaju rewizje historyczne, zupełna jego nieobecność w polskiej pamięci wydaje się zastanawiająca. Jego żywot wszak obfitował w epizody, które dałoby się eksploatować w literaturze, filmie czy szeroko rozumianej kulturze masowej. Wystarczy choćby wspomnieć, że zdarzyło się mu rozmawiać z marszałkiem Aleksandrem Suworowem, pacyfikatorem konfederacji barskiej i insurekcji kościuszkowskiej, odpowiedzialnym za rzeź Pragi. Spotkali się w domu księcia Stanisława, zajętym przez rosyjskiego marszałka. Suworow przyjął go w szarawarach i kurtce ze zwykłego płótna. I zaczął opowiadać o jatkach, jakie zamierza urządzić w Paryżu po zwycięskiej wojnie z Francją. A takich epizodów w życiu bohatera jednego z wcześniejszych reportażów biograficznych Mariana Brandysa jest znacznie więcej. A sam reportaż chyba się wciąż broni. Zmianę PRL na III RP zniósł dobrze. Nie znać na nim czujnego wzroku cenzora.

Rzeczywiście nieznany. Pierwsze wydanie biografii księcia Stanisława Poniatowskiego, autorstwa Mariana Brandysa, ukazało się w 1960 roku, a więc okrągłe sześćdziesiąt lat temu, ale wciąż pozostaje on nieznany szerszej publiczności. I nie kryję, że wydaje mi się to dziwne. Brak popularności synowca ostatniego króla Polski wśród współczesnych można jeszcze zrozumieć. Taki los...