Spośród rozsianych po całym średniowieczu pereł mistycznej literatury wyszukałem tę jedną, której ze względu na charakter ekspresji i sposób przedstawienia piękna gorącego uczucia bliżej jest do poezji. Nie mam tu na myśli konstrukcji literackiej opartej na przeciwieństwie prozy ale wprowadzenie hierarchii wartości typowych dla liryki. W mozolnej wspinaczce Suzona na szczyty doskonałości myśli i słowa są tak czyste, że chyba tylko zupełnie wolne od przewiny serce może przyjąć ich wezwanie do ciągłego ulepszania swojej ziemskiej natury. Z typową dla poezji wzniosłością i delikatnością, nadreński mistyk przedstawia duchowe świadectwo swej epoki. Wykorzystując przy tym motyw Męki Pańskiej uświadamia swoim czytelnikom, że podróżując na przemian drogami goryczy i słodyczy można na tyle szeroko otworzyć swoje wewnętrzne oczy aby dążąc do Boga, osiągnąć z Nim jedność.

Zawierająca elementy oczyszczenia "Księga Mądrości Przedwiecznej" nie prowadzi swoich czytelników łatwymi drogami. Ponieważ żeby dostąpić przywileju ujrzenia obrazów wiecznego szczęścia, to należy najpierw przejść przez opisy piekielnych mąk. Nie bez powodu nieustannie powracający w tym dziele wątek cierpienia ma stanowić o mozolnie zdobywanym pokarmie duchowym a ukazanie tego trudu w tonie smutku i współczucia świadczy o chrystocentrycznym podejściu Suzona. Oparta na formie serdecznego dialogu zachęta do całkowitego wyrzeczenia się siebie i świata jest nie tyle przewodnikiem duchowym frater Amandusa, ile odmierzającego pełnymi garściami miłość do Boga artysty. W tym wypadku jedyną miarą pozostaje ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa i Jego utożsamiane z napomnieniami Mądrości słowa. Dominikański myśliciel nie ukrywa, że przeniknięcie wszystkich Boskich tajemnic jest praktycznie niemożliwe a jeśli już uda nam się podejść na tyle blisko, żeby ich światło nas nie oślepiło, to nagrodą będzie dostrzeżenie odblasków wieczności.

Traktuję tę książkę jako zaproszenie do ćwiczeń duchowych, w których osłabienie miłości do rzeczy przemijających byłoby dobrym prognostykiem do uzyskania życia wiecznego. Uchylenie przez Suzona skarbca cierpień może przestraszyć, szczególnie mnie, człowieka przyzwyczajonego do natłoku propagandy sukcesu w codziennym życiu. Jednak nowotestamentowe przypomnienie o tym, że przeminie postać tego świata powinno ukierunkować mojego słabo wyćwiczonego ducha na drogę ku przedsionkowi do wiecznego szczęścia. "Księga Mądrości Przedwiecznej" nie może zaspokoić pragnienia odpowiedzi na wszystkie pytania, jakie się rodzą w głowie człowieka dążącego do zbawienia ale pomaga mu na otwarcie swoich wewnętrznych zmysłów, dzięki czemu trud doskonalenia swego ducha nie idzie na marne. Przez wewnętrzne opuszczenie i zadawany pod Krzyżem ból rodzi się wdzięczność a to już jest bardzo dobry początek, kiedy człowiek wybiera odkładane z roku na rok nawrócenie.

W mistyce nadreńskiej kontemplacja Boga wybitnie akcentuje potrzebę zwrócenia się do wewnątrz, odwrócenia od świata stworzonego przy jednoczesnym osiągnięciu jedności mistycznej. Nie jest to możliwe bez narodzenia się Boga w duszy człowieka. Przypomina o tym Henryk Suzo podczas swoich wizji pasyjnych i rozmyślań nad zachowaniem równowagi pomiędzy radością i cierpieniem. Widać, że ten mistyk potrafi się ugiąć pod ciężarem krzyża nie osłabiając przy tym żarliwości i wdzięczności. Jego będąca początkiem mądrości bojaźń może przywołać na myśl starania o zdobycie najtrwalszego z mieszkań. Wcale mnie to nie dziwi, bo w nieporadności naszych ziemskich współczesnych zmysłów trudno jest sobie wyobrazić lepszy cel, niż ten widziany bezpośrednio w przeciągu kilku kolejnych lat naszego życia. Jednak Henryk Suzo podąża inną drogą, nie tą najszybszą czy najkrótszą ale taką, która prowadzi do wieczności.

Spośród rozsianych po całym średniowieczu pereł mistycznej literatury wyszukałem tę jedną, której ze względu na charakter ekspresji i sposób przedstawienia piękna gorącego uczucia bliżej jest do poezji. Nie mam tu na myśli konstrukcji literackiej opartej na przeciwieństwie prozy ale wprowadzenie hierarchii wartości typowych dla liryki. W mozolnej wspinaczce Suzona na...