42/2022
Kiedy patrzymy wstecz i sięgamy pamięcią do zamierzchłych książek, filmów czy muzyki – często mawiamy, że na tym czy owym się wychowaliśmy.
Mogę więc przy tej okazji napisać, iż wychowałem się m. in. na serialu „Gazda z Diabelnej”. Pamiętam go jak przez mgłę, oglądałem go jeszcze na czarno-białym telewizorze, czuję raczej pewną jego aurę niż wspominam fabułę. Jako urodzony na Ziemiach Odzyskanych chłonąłem opowieści starszych osób o Werwolfie - to chyba najbardziej działało na wyobraźnię smyka penetrującego okoliczne lasy.

Książki Chlebowskiego nigdy nie czytałem. Sięgnąłem po nią dopiero teraz, wiele lat po emisji zapomnianego serialu.
A że akurat po raz jedenasty miałem przyjemność współtworzyć festiwal Czaty Zamkowe w Bolkowie – tym łacniej mi to przyszło, gdyż Bolków to ważna składowa „Gazdy z Diabelnej”.

Powieść jest ewidentnie skierowana do młodzieży, dorastająca dzieciarnia to zbiorowy bohater tej książki.
Rzecz rozgrywa się tuż po zakończeniu wojny i opowiada o zasiedlaniu wspomnianych Ziem Odzyskanych przez osadników ze wschodu. Tytułowy gazda przybywa z Zakopanego, by na fikcyjnej górze – Diabelnej właśnie – objąć posadę kierownika schroniska.
Początki formowania się władzy, społeczne niepokoje, napięcia między osadnikami, działania grup Werwolfu – to tło historyczne fabuły.
Sama opowieść skupia się na działaniach Jaśka – gazdy, który próbuje odnaleźć się w nowej rzeczywistości i w obcym sobie środowisku, podnosi z ruiny schronisko na Diabelnej, a przede wszystkim – jednoczy i aktywizuje miejscową młodzież jako trener jazdy na nartach.

Można by rzec, że książka Chlebowskiego garściami czerpie z niechlubnych tradycji socrealizmu. Mamy wszak władzę ludową, której przedstawiciele – wojskowi, milicjanci i urzędnicy – to sami porządni i prawilni obywatele. Mamy „wrogów klasowych” - szabrowników, którzy prywatne interesy przedkładają nad dobro ogółu. Mamy „wywrotowe elementy” wśród bohaterów, które przechodzą pewną przemianę i z tych nie do końca dobrych stają się jednak sprawiedliwi. Mamy walor edukacyjny: lokalne niesnaski łagodzone są dzięki wspólnemu wysiłkowi - budowy trasy narciarskiej, wyciągu na Diabelną oraz – a nawet przede wszystkim – treningom narciarskim grupy chłopców, którzy osiągają z czasem dobre wyniki i odnoszą sukcesy w zawodach krajowych.
Mamy wreszcie lokalny patriotyzm – obce tereny stają się dla bohaterów ziemią obiecaną, której nie chcą już opuszczać.

Można jednak przymknąć oko na te dziejowe wyznaczniki literackie. Wtedy lektura „Gazdy z Diabelnej” staje się całkiem przyjemna, a nawet ciekawa poznawczo: okres zasiedlania Dolnego Śląska po drugiej apokalipsie nie jest raczej nazbyt wykorzystywanym tematem w literaturze.
W tym momencie przychodzi mi na myśl książka Józefa Szczypki pt. „Dwa tysiące z hakiem” opowiadająca o zasiedlaniu mojego rodzinnego Bożkowa, w której Autor wspomina moją Babcię – Eleonorę (cóż za piękne imię! Nigdy później już się w realnym życiu z nim nie zetknąłem). Ale to już inna historia. Chociaż jednak, w pewnych aspektach, podobna...

42/2022
Kiedy patrzymy wstecz i sięgamy pamięcią do zamierzchłych książek, filmów czy muzyki – często mawiamy, że na tym czy owym się wychowaliśmy.
Mogę więc przy tej okazji napisać, iż wychowałem się m. in. na serialu „Gazda z Diabelnej”. Pamiętam go jak przez mgłę, oglądałem go jeszcze na czarno-białym telewizorze, czuję raczej pewną jego aurę niż wspominam fabułę. Jako...