Przebiłem samego siebie. Nie tak dawno temu – w zeszłym roku – zamówiłem do recenzji książkę. Mniejsza o tytuł. Okazało się, że to był drugi tom. Więc jak na profesjonalnego książkoholika przystało – zaopatrzyłem się w pierwszą część. Niby nic, ludzki błąd, zdarza się, nic nadzwyczajnego. Otóż nie. Tym razem zarezerwowałem tom trzeci… I tak macie rację. Nie czytałem dwóch poprzednich. Na szczęście zakup nie był problematyczny, no ale chwilę zleciało, zanim się zapoznałem z pozostałymi częściami trylogii. Nie będę przecież zaczynać od końca. Kto ja, Jerzy Hoffman?

I powiem wam, że nie żałuję. „Dziewczyna z zapałkami” to bardzo smutna opowieść o błędach młodości związanych ze zbyt szybkim zamążpójściem, a „Pasja według św. Hanki” kontynuuje temat, dodając do tego wszystkiego kochanka. Na szczęście pojawił się tom numer trzy, czyli „Finalistka”, która jest kompletnie inna. I bardzo dobrze.

Najnowsza książka Anny Janko opowiada przede wszystkim o starości. Hanka M. mierzy się z kompletnie nowymi problemami i zmartwieniami, elementami życia dotychczas nieznanymi. Bohaterka z niezwykłą poetycką swadą i ogromną wrażliwością opisuje nam nie tylko swoje zmarszczki czy zadyszki podczas pogoni za autobusem, ale i konfrontuje się z nieuniknionym, czyli ze śmiercią. To nie są myśli, które towarzyszą młodym ludziom, tak więc ponad pięćdziesięcioletnia bohaterka wszystkim młodym pokazuje, co ich czeka, a starym, jak sobie radzi z problemami dnia codziennego.

To jest również ten czas, kiedy bohaterka nie ma już żadnych złudzeń co do miłości i swej przyszłości. Wie, że najlepsze już się skończyło i rozpoczęła się smutna wegetacja. Nie ma już miejsca na nowe romanse, ciekawe znajomości, podróże, wychowywanie dzieci. Teraz już tylko lekarze, choroby i śmierć. Przez to wiele uwag Hanki M. jest pozornie o tym samym. Jednak i tutaj zdarzają się odstępstwa. Im człowiek starszy, tym chętniej wraca do lat młodości. Bohaterka „Finalistki” nie jest wyjątkiem.

Książka momentami stanowi zbiór cytatów i aforyzmów o śmierci, przemijaniu i powolnym zanikaniu za życia. Nie oznacza to jednak, że z tezami autorki nie można polemizować. W końcu każdy z nas ma inny bagaż doświadczeń. I to między innymi on definiuje nasze poglądy i spostrzeżenia na różne tematy. Tak więc śmiało, można odnosić przemyślenia Hanki do swoich własnych wyobrażeń o tym, co nieuniknione i o tym, co już nas spotkało. Może w ten sposób odkryjemy nowe prawdy, które kryją się między kartkami „Finalistki”.

Anna Janko po raz kolejny udowodniła, że poezja i proza mogą iść razem w parze. Książka jest lekko napisana, a przez zdania i strony się płynie. Również okazjonalne wiersze nadają całości pewnej głębi. Tym samym ten trudny temat, jakim jest starzenie, się nie jest tak ciężki i nieprzyjemny. Wprost przeciwnie. Chcemy poznać przemyślenia Hanki dotyczące tego wszystkiego, co jest związane z życiem po pięćdziesiątce. Przecież każdego z nas to czeka. Życie zmierza tylko w jednym kierunku, czy nam się to podoba, czy nie.

„Finalistka” to książka do powolnego i bezstresowego degustowania. Na pewno każdy czytelnik doceni szczerość autorki, gdyż nie wierzę, że nie ma w niej wątków autobiograficznych. Nie można tak pisać, nie konfrontując się dzień za dniem z wszechogarniającą rzeczywistością. Dobrze, że ta książka powstała. Na pewno do niej wrócę, ale dopiero w odpowiednim wieku. Z chęcią się przekonam, co wtedy odkryję.

Michał Wnuk