Seria „Dziennikarze – Twórcy – Naukowcy” podejmuje niezwykle interesujący temat funkcjonowania wymienionych środowisk w systemie totalitarnym.
W okresie PRL zarówno szkoły wyższe, jak i instytucje badawcze stały się obiektem intensywnej penetracji przez aparat bezpieczeństwa. Służba Bezpieczeństwa kontrolowała lub – jak określano w jej żargonie – „ochraniała” te instytucje tak pod względem ich funkcjonowania jako placówek naukowo-dydaktycznych, jak i od strony ideologicznej, czyli postaw i głoszonych poglądów oraz działalności organizacji, zarówno tych usankcjonowanych przez komunistyczne władze, jak i nieformalnych czy nielegalnych. Problemy te nabierały szczególnego znaczenia w środowisku akademickim, którego istotną i „groźną” część – oprócz pracowników naukowo-badawczych i administracyjnych – stanowili studenci, szczególnie podatni na nowe idee i konspirujący przeciwko władzy ludowej. [...]
Prezentowany tom jest plonem konferencji naukowej, jaka odbyła się 19-21 listopada 2008 r. we Wrocławiu pod tytułem „Obserwacja, manipulacja, współpraca” w ramach projektu Biura Edukacji Publicznej „Aparat bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych, dziennikarskich i naukowych”. Zawiera poszerzone i uzupełnione wersje referatów wygłoszone przez uczestników projektu oraz osoby zaproszone do współpracy.