W zmiennej i różnorodnej rzeczywistości społeczno-kulturowej każdy człowiek staje przed koniecznością samodzielnego i nieustającego budowania własnej biografii, planowania przyszłości, wyznaczania celów i planów życiowych. W okresie adolescencji, będąc u progu dorosłości, młodzież podejmuje ważne decyzje życiowe, związane z wyborem zawodu, dalszym kształceniem, zatrudnieniem czy budowaniem rodziny. Są one rezultatem wielorakich doświadczeń i przemyśleń, zmierzających do lepszego zrozumienia świata. W realiach neoliberalnego społeczeństwa gubią się młodzi ludzie, wychowani w kochających i wspierających rodzinach, kończący dobre szkoły. Jakie zatem szanse na rozumienie współczesnego świata i celowe konstruowanie własnego życia ma młodzież zagrożona niedostosowaniem społecznym czy nieprzystosowana społecznie? Wszelkie oddziaływania wychowawcze wiążą się z „ukształtowaniem prawidłowej postawy wychowanka wobec przyszłego życia”, a więc przygotowaniem się do lepszego życia poprzez naukę, zdobycie zawodu, znalezienie własnego miejsca w społeczeństwie oraz założenie własnej zdrowej i trwałej rodziny. Analiza obrazu wymarzonej przyszłości pozwala ocenić, według jakiego wzoru wychowanek modeluje własne „ja” i jakimi wartościami się kieruje. W wyniku nieudanego procesu socjalizacji może powstać „spaczony” plan życiowy, skierowany przeciw systemowi normującemu, reprezentowanemu przez obyczaj, prawo czy wychowanie.

Celem badań przedstawionych w niniejszej publikacji było poznanie celów życiowych młodych ludzi przebywających w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych województwa mazowieckiego oraz zbadanie wybranych, dotąd nieanalizowanych w tej grupie, determinant, które te cele kształtują. Autorka proponuje zbudowanie modelu relacji pomiędzy celami życiowymi a takimi determinantami, jak: orientacja pozytywna, sprawczość i wspólnotowość czy poczucie osamotnienia, który może być pomocny w opracowaniu metod oddziaływań pedagogicznych i terapeutycznych, wspierających wychowanków w wyborach dotyczących przyszłości. Analiza niezbadanych dotąd w tej grupie determinant ma również ogromne znaczenie dla korygowania planów życiowych osób z nieprawidłowo przebiegającą socjalizacją, zagrożonych nieprzystosowaniem społecznym, a tym samym zwiększenia efektywności szeroko pojętej profilaktyki, przeciwdziałania zagrożeniu nieprzystosowania społecznego młodzieży.