Stefan Szolc-Rogoziński. Zapomniany odkrywca Czarnego Lądu

Chyba rzadko zdarza się temat tak atrakcyjny, że w zasadzie samogrający, a tak dokumentnie skopany przez literackich dyletantów. Życiorys Szolca-Rogozińskiego jest iście książkowy, klimat XIX w. odkryć geograficznych rozpala wyobraźnię. Wyścig kolonialny i pośrodku niego kilku Polaków owładniętych marzeniem o polskim skrawku Czarnego Lądu - co tu można zepsuć? Ano wszystko.
Duet autorów zdecydował się na sfabularyzowanie tej historii i wyszło to w mojej ocenie koszmarnie. Nie wiem, jak przedstawiał się podział pracy przy pisaniu, w każdym razie albo jeden z autorów, albo żaden z nich nie grzeszy zdolnościami pisarskimi, wyczuciem stylu, dobrego smaku ani poczuciem humoru. Tekst zawiera tony błędów typowych dla amatorów pisarstwa, nie trzyma się elementarnych zasad budowania narracji, porzuca wątki i niejednokrotnie gubi związek przyczynowo-skutkowy. Wszystkie postaci są "drewniane" i pozbawione właściwości (a trzeba zaznaczyć, że jest ich zatrzęsienie, bo autorzy postawili sobie za punkt honoru upchnięcie w książce większości osobistości dziewiętnastowiecznej Polski, pojawiają się więc m.in. Sienkiewicz, Prus, Asnyk, Witkiewicz starszy, Mickiewicz młodszy, Kossakowie, Braniccy...). Mężczyźni co do jednego wypowiadają wyłącznie nadęte frazesy i suche żarty, kobiety zaś zakochują się w Rogozińskim i nawiązują z nim gorące, opisane ze swadą nastolatka romanse.
Odnoszę też niestety wrażenie, że autorzy nie trzymali na wodzy fantazji o tym nieskrępowanym męskim świecie przygód seksualno-podróżniczych, gdyż w tekście aż roi się od żenujących opisów i rozmów o "gigantycznych tyłkach" Murzynek, niedwuznacznych odgłosach dobywających się z namiotów, czy homoseksualnych igraszkach z czarnoskórym pewnego oślizłego oszusta, rzecz jasna Niemca. Nawiasem, wyraźne antypatie narodowe są tu też podane jak na tacy, poza uwielbiającym seks analny degeneratem Niemców reprezentuje dowódca korwety "Bismarck", skończony kretyn, którego Rogoziński i Janikowski wywodzą w pole opowieścią o słoniach-liliputach. Aż chciałoby się zacytować Asteriksa "Ależ głupi ci Rzymianie...", ale chwila, przecież to nie komiks dla dzieci...?
Książka jest napisana prostym językiem, a jej wątki rysowane są naprawdę grubą krechą (kredką?), co w pewien sposób sugeruje grupę odbiorców, tj. młodszą młodzież. Mam jednak poważne wątpliwości co do strony wychowawczej książki, co w połączeniu z dennymi walorami rozrywkowymi przekreślają ją raczej jako wartościową lekturę.
Jedyne, co książka robi dobrze, to przypomina w tytule i zamieszczonych na końcu biogramach o wybitnych postaciach polskiego odkrywania świata, niejako odkurzając nazwiska Szolc-Rogozińskiego, Janikowskiego i Tomczeka. Za wartość dodaną uznaję też informację o istnieniu wydanych dzienników dwóch pierwszych podróżników, sięgnięcie do których wydaje mi się o niebo lepszym pomysłem niż zakup książki Skonieczki i Klósaka.

Chyba rzadko zdarza się temat tak atrakcyjny, że w zasadzie samogrający, a tak dokumentnie skopany przez literackich dyletantów. Życiorys Szolca-Rogozińskiego jest iście książkowy, klimat XIX w. odkryć geograficznych rozpala wyobraźnię. Wyścig kolonialny i pośrodku niego kilku Polaków owładniętych marzeniem o polskim skrawku Czarnego Lądu - co tu można zepsuć? Ano...

Chaotycznie przedstawiona historia polskiego odkrywcy. Niestety, z początku ciekawie zapowiadająca się z czasem wręcz usypia :P

Chaotycznie przedstawiona historia polskiego odkrywcy. Niestety, z początku ciekawie zapowiadająca się z czasem wręcz usypia :P

„Ludzie zobaczyli, że to była wielka rzecz, a ty pokazałeś, jak się uwolnić z pułapki codzienności i udowodnić, że Polacy są wspaniali. Oni potrzebują paliwa do życia, a ty im je dajesz.”

Tak skwitował ogromny wyczyn i sukces Szolca – Rogozińskiego, Bolesław Prus. Tak, tak. Jeden z naszych wielkich pisarzy. Uznanie dla polskiego odkrywcy nie kryli również inni wielcy ówczesnych czasów. Takie książki czyta się ogromną przyjemnością. Zapadają głęboko w pamięci i są znakomitym pretekstem do tego, by poznać ludzi – rodaków, którzy osiągnęli w swoim życiu ogromne powodzenie i prestiż. Jednak w życiu Szolca – Rogozińskiego nic nie było takie oczywiste. Młodzieńcze aspiracje i marzenia o wielkich podróżach skutecznie zablokowały oczekiwania ojca, który nie krył nadziei, iż syn przejmie jego interesy i prężnie działającą firmę. No cóż. Przyznam szczerze, że czytając ją z synami, miałam okazję, by podyskutować z ich oczekiwaniami wobec życia i podkreślić, że jakichkolwiek nie dokonaliby wyborów, mogą liczyć na moje wsparcie.

Tutaj zaraz podkreślę dość istotną kwestię. To nie jest bajka. To fabularyzowana opowieść na bazie biografii. Są fragmenty raczej nie dla dzieci. Chodzi o powodzenie Szolca – Rogozińskiego u płci przeciwnej, jego ''poddawanie się uciechom'' z kobietami. Te fragmenty skutecznie omijałam. Można, uwierzcie mi, że można. Poza tym, picie alkoholu, niby normalna rzecz, o której dzieci wiedzą, że takie coś jest tylko dla dorosłych, jednak lepiej ich unikać.

Okres wakacyjny doskonale sprzyja takim opowieściom, dlatego serwowaliśmy sobie jej fragmenty zawsze na wieczór. Postać Szolca – Rogozińskiego znacznie odbiega od współczesnych podróżników. Czasy, w których żył zdecydowanie nie ułatwiały przygotowań do wielkich podróży w nieznane, nie wspominając o finansowych zasobach. Szolc – Rogoziński miał jednak marzenia i szczegółowy plan, który spotkał się z przychylnością sponsorów. Wyprawa, okraszona licznymi przeciwnościami losu i przekornej aury, napotykała na swojej drodze liczne przeszkody. Kiedy jednak podróżnicy postawili stopy na afrykańskiej ziemi, ich sen wreszcie zaczął nabierać realnych kształtów, kolorów i specyfiki.

A tle tej całej opowieści przewijają się ważne kwestie. Kobiety walczą o swoje prawa, mężczyźni walczą o wpływy. Cała podróżnicza przygoda to znakomity przykład na to, że warto mówić głośno o swoich marzeniach. W Afryce przyjaciele przeżyją wiele ciekawych momentów, ale też budzących grozę. Konflikty między krajanami, choroby, śmierć, ale i intrygujące odkrycia.

Wspaniale opisana i zredagowana książka, która mówi o wielkich rzeczach i ludziach, którzy uparcie spełniali swoje marzenia. Książka, którą warto czytać razem, dyskutować o takich postaciach z kart historii, jak Szolc – Rogoziński oraz jego współtowarzysze. W setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, to piękna opowieść, niosąca uniwersalne przesłanie. Autorzy dokonali solidnej pracy. W książce znajduje się dla czytelników pewna niespodzianka.
Prosto, zrozumiale, afektywnie, intrygująco! Szczerze polecam!

https://nietypowerecenzje.blogspot.com/2018/07/stefan-szolc-rogozinski-zapomniany.html

„Ludzie zobaczyli, że to była wielka rzecz, a ty pokazałeś, jak się uwolnić z pułapki codzienności i udowodnić, że Polacy są wspaniali. Oni potrzebują paliwa do życia, a ty im je dajesz.”

Tak skwitował ogromny wyczyn i sukces Szolca – Rogozińskiego, Bolesław Prus. Tak, tak. Jeden z naszych wielkich pisarzy. Uznanie dla polskiego odkrywcy nie kryli również inni wielcy...